Жаңалықтар

2024 жылдың тоғыз айында Қазақстандағы инвестициялық пай қорларының көбінің үлеспұл құны артты. АҚШ пен Қазақстандағы негізгі мөлшерлемелердің төмендеуі III тоқсанда инвестициялық қорлардың баға өсіміне қолайлы орта қалыптастырды.

«Ұйқыдағы» ұйымдар

Жыл басынан бері Қазақстанның бөлшек инвестициялық пай қорларының (ИПҚ) балансындағы қолма-қол ақша көлемі 1,7 млрд теңгеге азайды. ИПҚ-лар биржада саудаланатын инвестициялық қорлардың үлеспұлдарына, шетелдік компаниялардың акцияларына және Қазақстанның мемлекеттік бағалы қағаздарына (МБҚ) салынған инвестицияларын қысқартты. Бұл қайта теңгерімдеуді жүргізуге мүмкіндік берді. ИПҚ басқарушылары негізгі активтерін шетелдік компаниялардың облигацияларында сақтап, оны тоғыз айда 3,7 млрд теңгеге көбейтті. Сонымен қатар басқарушылар қазақстандық компаниялардың облигациялары мен акцияларына, басқа елдердің мемлекеттік облигацияларына, кері РЕПО...

24 қараша, жексенбі күні, Иорданияда Израиль елшілігінің маңында атыс болып, үш қауіпсіздік қызметкері жараланды деп жазды Reuters. Оларға медициналық көмек көрсетілді.

Амман қаласының Рабия ауданында қарулы адам полиция патруліне оқ атты. Тәртіп сақшылары да оқ жаудырды, соның нәтижесінде күдікті мерт болды. Полиция Аммандағы атыс болған Рабия аймағын қоршауға алып, жергілікті тұрғындарды үйлерінен шықпауға шақырды.

Жергілікті Al Arabiya басылымының жазуынша, қазір үш қауіпсіздік қызметкері ауруханада жатыр. Олардың жағдайы орташа деп бағаланып отыр. Оқиғаға қатысты тергеу жүргізілуде.

Газа секторында соғыс басталғаннан бері Израильдің дүние жүзіндегі дипломатиялық өкілдіктеріне бірнеше рет шабуыл жасалды. Қазан айында Дания мен Швецияда Израиль елшіліктерінің маңында жарылыс орын алды...

Қазақстанда әскер арасында тағы бір суицид оқиғасы тіркелді. Бұл жолы әскерге шақырылған азаматтың денесі Ақтөбе гарнизонынан табылды. Қазақстан азаматы күзет қызметін атқара жүріп, өз-өзіне қол жұмсаған.

«23 қарашада Ақтөбе гарнизоны әскери бөлімдерінің бірінде күзет қызметін атқарып жүрген мерзімді әскери қызметші бекітілген қарудан оқ атып, өз-өзіне қол жұмсады. Оқиғаның себептері мен мән-жайы анықталуда», – деп хабарлайды Ақтөбе гарнизонының баспасөз қызметі.

Ақтөбеде тіркелген іс бойынша қылмыстық іс қозғалды. Тергеу мүддесіне сай басқа мәліметтер әзірге жарияланбайды.

«Құрлық әскерлерінің қолбасшылығы әскери қызметшінің отбасы мен жақындарына көңіл айтты», – делінген хабарламада.

Қарағанды ​​облысының Шахтинск...

2022 жылы Қытай Германияны басып озып, әлемде нөмірі екінші көлік экспорттаушыға айналды. Ал 2023 жылы абсолютті көшбасшы Жапонияның өзін артта қалдырды. Осылай Қытайдың әлемдік автокөлік нарығындағы үстемдігі шындыққа айнала бастады. Бұған дейін күмәнмен қарап келген АҚШ та, батыс та, тіпті жапондар да автонарықтағы үстемдігінен айырылмаудың жолын іздестіре бастады. АҚШ пен батыс баж салығын күрт өсірді, Жапония бәсекеге лайық болу жолдарын іздестіре бастады. 

Алайда өткенге оралудың өзі елес сияқты

Себебі кейінгі 5 жылда ресми Бейжіңнің экономикасы тұралағанына қарамастан, қытайлық автоөнеркәсіп қарқынды алға жылжып келеді. Статистика «Made in China» автолары алға жылжып қана қоймақ, технологиялық, эргономикалық және бастысы баға жағынан әлемдік...

«Қаратон Подсолевой» жобасы жақсартылған модельдік келісімшарт шеңберінде іске қосылған. Бұл учаске Теңіз ірі кен орны мен «Ембімұнайгаз» компаниясының кен орындарына жақын орналасқан.

Бұрғылау жұмысының басталуына арналған шараға «ҚазМұнайГаз» (ҚМГ) ҰК» АҚ басқарма төрағасы Асхат Хасенов пен «Татнефть» ЖАҚ бас директоры Наиль Мағанов, сондай-ақ ҚМГ басқарма төрағасының бірінші орынбасары Құрманғазы Есқазиев (Атырау облысы) қатысты.

«Қаратон Подсолевой учаскесінде алғашқы іздеу ұңғымасын бұрғылауды бастау — Қазақстанның ресурстық базасын нығайтуға жасалған маңызды қадам. Бұл жоба біздің қор көлемін ұлғайту және жер қойнауының күрделі учаскелерін игеруге бағытталған стратегиялық міндеттерімізге сай келеді. Татнефть компаниясымен бірлескен күш-жігеріміз нәтижелі болып, еліміздің мұнай-газ саласындағы әлеуетін...

Илон Масктың байлығы 24 қарашада 348 млрд долларға жетіп, оның 2021 жылғы бұрынғы рекордынан асып түсті. Bloomberg Дональд Трамптың президенттік сайлаудағы жеңісі инвесторлардың миллиардердің бизнесіне деген қызығушылығын арттырғанын атап көрсетеді. Масктың байлығы соңғы рет 2021 жылы рекордтық деңгейге жеткен. Ол кезде оның байлығы 340,4 миллиард доллар болды.

Bloomberg Billionaires Index мәліметтері бойынша, Маск жыл басынан бері байлығы 119 миллиард долларға тең болды.

Екінші орынды 219 миллиард доллармен Amazon негізін қалаушы Джефф Безос, үшінші орынды Oracle негізін қалаушы Ларри Эллисон (206 миллиард доллар) иеленді. Төртінші орынға Meta негізін қалаушы Марк Цукерберг (198 миллиард доллар), бесінші орынға бизнесмен Бернард Арно...

Кейінгі жылдары жасанды интеллектіні медицинаның түрлі саласына кіріктіре отырып, өлім жағдайларын азайтуға әрекет ету әлемдік трендке айналды. Алматылық оқушы Артем Лаврентьев маймыл шешек вирусы тудырған тері зақымдануын танитын жасанды интеллект жобасын әзірледі. KursivMedia жас өнертапқышқа хабарласып, оның әзірлеген жобасы жайлы біліп, мұның отандық медицинаға әсері туралы сұрады.

Артем Лаврентьев – Алматыдағы Назарбаев зияткерлік мектебінің 11-сынып оқушысы. Ол физика-математикалық бағытта білім алып жатыр.

«5-сыныптан математикаға қызығамын, есеп шығарғанды жақсы көремін. Түрлі ғылыми сайыс пен олимпиадаға да қатыстым. Ал кейінгі жылы осындай олимпиадаларға кейде қазылар алқасы құрамында, кейде жаттықтырушы болып қатысып жүрмін. Мысалы, жақында Ақназар Қажымұрат атындағы қалалы...

2025 жылдың 13 қаңтарында екінші деңгейлі банктер жаңа халықаралық стандартқа көшеді.

Қазақстандық банктер өз клиенттеріне ISO 20022 халықаралық стандартына көшу 2024 жылдың 25 қарашасынан 2025 жылғы 13 қаңтарға шегерілгенін хабарлады.

Еуразия банкі, ForteBank, ЦентрКредит Банк, Халық банкі, Bereke Bank және Freedom Bank сайттарында осыған байланысты хабарлама жариялады. Бұған дейін банктер халықаралық стандартқа 2024 жылдың 25 қарашасында көшеді деп жоспарланған болатын.

6 қарашада Ұлттық банк 2024 жылдың қараша айының соңына дейін жаңа стандартқа көшетінін мәлімдеді.

ISO 20022 – банктер арасындағы қаржылық хабарламаларды электронды алмасуға арналған халықаралық стандарт. Ол транзакцияның тегіс және ашық өңделуін қамтамасыз ету үшін хабарлама пішімдерін стандарттайды.

Жаңа стандартқа...

Қазақстандық танымал әнші Димаш Құдайберген Прагада кеше өткізген концертті кезінде, әлем жұртшылығының қазақ тілін үйренуге деген ықыласын арттыра түсті. Бос уақытында славак, чех, орыс және қазақ тілдеріндегі сөздердің қалай айтылатынын сұраған жүргізушінің сауалдарына жауап берді. Шығу тегі бір славян тілдерінің  арасында қазақ тілінің ерекшеліп тұрғаны түсінікті.

«Мен қазақ тілін жақсы көремін. Басқа тілдерден өзгеше. Қазақ тілі өте әдемі тіл екен. Концерт керемет өтті», – деп жазады Анна Коуз есімді Димаштың бір тыңдарманы.

Сұралған сөздер қарапайым. Дені – жеміс-жидек пен жануарлардың атауы. Осының өзі қазақ тілін үйреніп жүрген Димаштың фанаттарына демеу беріп отыр.  

Қысқа бейнежазбаға...

Ресми статистикаға сүйенсек, көлеңкелі экономика көлемі білім және денсаулық сақтау саласында көш бастап тұр. Көлеңкелі медициналық қызметтің үлесі  ЖІӨ-нің 2,4%-на жетеді деп бағаланып отыр. 2017 жылдан бері 1,41%-ға дейін өскен. Бұл – көлеңкелі айналым елімізде көрсетілген барлық медициналық қызметтің үштен екісінен сәл ғана кем деген сөз.

Білім саласы да осыған жетеқабыл. Былтырғы көрсеткіш бойынша, бұл саланың көлеңкелі үлесі ЖІӨ-ның 1,49%-на жуықтайды. 2017 жылдан бері 0, 35% өсім көрсеткен.

Бұл екі саладағы бейресми айналымның бар екені ешкімге құпия болмаса керек. Десе де, оның нақты көлемі нақты мағлұмат қазір айқындалуда. Оған P2P форматындағы транзакциялардың онлайнға көшуі болып отыр. Бұл салық органдарына мұндай...

Bazis-A, BI Group,Sheberbuild атты танымал қазақстандық девелоперлер, gosreestr.kz мәліметіне қарағанда, мемлекеттік сатып алу туралы келісімшарттардың қаржы көлемі жағынан топ-100-ке кіріп отыр.

Bazis-A-ның еншілес компаниясы Bazis Constraction, goszakup.kz рейтингі бойынша, мемлекет қаржысына инфрақұрылым және азаматтық құрылыс көлемі жағынан көш бастады. Қоржынында құны 345 млрд теңгеден асып жығылатын ондаған мемлекеттік келісімшарты бар.

Оның ең ірісі – Алматы метросы. Ұзындығы 1,7 шақырым болатын «Момышұлы» стансасынан «Қалқаманға» дейін тоннель қазуға 60,5 млрд теңге қарастырылып отыр. Аталған компания метро құрылысын әрі қарай салуға мүдделі. Бұдан бөлек, жол, жол айрықтары мен көпірлер салады.

Екінші орын  BI Group-тың еншілес компаниясы «Қазақжолқұрылыс» ЖШС-ға тиесілі. Ол мемлекетпен 276 млрд...

Temu және Pinduoduo онлайн-сауда платформаларының қожайыны қытайлық PDD Holdings сауда мен табыс көрсеткіштері құлдырағанын хабарлады. Бұған Қытай экономикасының өсімі баялап, Қытай тұтынушыларының зат сатып алудан тыйылуы түрткі болып отыр.

ВВС-дің хабарлауынша, АҚШ биржаларында аталған электронды коммерция алыбының акциялары 11%-ға дейін құлдыраған. Мұның алдында PDD басты бәсекелестері – Alibaba мен JD.com соңғы тоқсанда нәтижелерінің мәз емес екенін жария еткен.

Қытайдың жылжымайтын мүлік нарығында дағдарыстың, жастар арасында артқан жұмыссыздық деңгейінің кесірінен Қытайдың тұтыну нарығы зардап шегіп жатыр. Қыркүйек айында аяқталатын тоқсанда PDD түсімі – 99,35 млрд юань (13,7 млрд АҚ доллары) болды. Бұл сарапшылар болжамынан едәуір аз. Олар 102,8 млрд юань...

Ераван мен Баку бір-біріне қарсы халықаралық талап-арыз беруден бас тартуы ықтимал. Бұл туралы Армения президенті Никол Пашинян армян телеарнасы арқылы мәлімдеген.  

Интерфакстың хабарлауынша, екі ел бітімге келіп, бейбіт келісімге қол қойса, мұндай мәміле жасалуы әбден мүмкін.

«Бұл – олар да, біз де бұрын болған оқиғалар үшін кінәрат-талап қоймауымыз керек деген сөз. Талаптардан екі тарап та бас тартуы тиіс», – деді Пашинян.

Айта кететін жайт, Армения 2021 жылы «Әзербайжан армяндарды тегіне қарап кемсітушілік жасайды» деп БҰҰ-ға талап-арыз түсірген болатын. Әзербайжан да қалыспай, қарсы арыз берген. Дейтұрғанмен, 2022 жылдан бері Ереван мен Баку арасында бейбіт келісім...

23-24 қараша күндері Астананың аспанында әскери жойғыш ұшақтар ұшады. Қазақстанның қарулы күштерінің хабарлауынша, бұл – оқу-жаттығу шарасы. Арнайы түтін шлейфтерін көрсетуге бағытталмақ.

«Ұшақтар қауіпсіз биіктікте ұшады. Қала өмірінің әдеттегі ырғағын бұзбайды», – деп хабарлады Астана әкімдігі.

Құзырлы органдардың мәліметінше, бұл оқу-жаттығу барысында ұшудың қауіпсіздік шаралары қатаң сақталмақ. Сондықтан тұрғындар үшін ешқандай қауіп-қатер төндірмейді.

«Қолданылған түтін қоршаған ортаға, экологияға ешқандай зиян келтірмейді», – деп хабарлайды әскерилер.

Айта кететін жайт, қоғамдық-саяси іс-шаралар кезінде Астана тұрғындары әуеден әскери ұшақтарды жиі көріп жүр. Тамыз айында Су-30СМ ұшақтары ұшқан еді. Мемлекеттік күзет қызметі, ол кезде...

Құбылмалы заманның бизнесі де өзгеріске оңай бейімделіп отыруға тиіс. Жаһанды жаулаған дижитализация кезінде компаниялар ресурсын оңтайландырып, басқаша әдіс-тәсілдер қолданбаса болмайды. Әсіресе, қызметкерлер санын қысқарту керек болғанда дұрыс стратегия таңдау керек. Өйткені өгізді де өлтірмейтін, арбаны да сындырмайтын оңтайлы тәсіл табу маңызды. Ендеше, даунсайзиң деген не? Ол қалай жасалады? Қандай түрлері барына тоқталайық.

Даунсайзиң деген не?

Даунсайзиң — бизнестің ауқымын кішірейтіп, шығынды азайтуға бағытталып жасалатын стратегиялық бастама. Оның ішінде қызметкер санын азайтып, компания құрылымын өзгерту бар. Мұны іске асырғандағы басты мақсат — табысты барынша көбейту әрі нарық жағдайының өзгергеніне қарай бейімделу. Даунсайзиңнің мынадай түрлері болады:

Демалысты пайдалы әрі қызықты өткізу үшін, ғылыми-танымдық Qalam порталында жарияланған материалдар топтамасын ұсынамыз. Осы аптада: «Жапондықтар өлімге көндігуді қалай үйретеді?» танымдық мақаласымен таныс боласыз. Сондай-ақ өзгеше дөңгелек пішінді құпия петроглитердің сырлы да тылсым құпиясына қанығасыз және  Qalam порталында ашылған жаңа фотоархив айдарында Түркістан альбомынан алынған 19 ғасырдағы киіз үй ісі туралы көне сүгіреттермен танысамыз. Айта кетерлік ерекше мазмұндардың бірі «Ресей империясы тұсындағы қазақтардың қажылығы» туралы құнды зерттеу мақаласы. Осы жауһар жазбаларды оқып, көзайым болыңыз.

Жапондықтар өлімге көндігуді қалай үйретеді?

Жесір қалған француз жазушысы (Изабель Юппер) Осакаға ұшып келіп, жергілікті оқырмандармен кездесу легін өткізеді. Оны баспагер Кендзо (Цуеси Ихара) күтіп алады. Екеуінің арасында баяу бір...

Жаңа мемлекеттік сатып алу туралы заң бойынша, бұдан былай тауар, жұмыс және қызмет тізбесі бекітіліп, абыройына дақ түспеген өндірушілерге басымдық берілмек. Сонымен қатар қызмет көрсетушілер автоматты түрде таңдалатын болды. Бұл туралы Қаржы вице-министрі Шығыс Қазақстан облысында кәсіпкерлермен кездесу барысында Дәурен Кеңбейіл мәлімдеді.

 «Сатып алуға қатысушылардың біліктілігін арттыру маңызды. Бұл үшін абырой-беделі бар өндірушілер арасында сатып алу ұсынылады. Өндіруші туралы ақпарат түрлі дерекқорлардан алынады. Бұл қызмет көрсетушілерді автоматты түрде таңдауға мүмкіндік береді», – деді Дәурен Маратұлы.

Оның айтуынша, Қаржы министрлігі шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінен сатып алынатын тауардың, жұмыстар мен қызметтің жекелеген тізбесін бекіткен.

Дәурен...

Әне-міне дегенше, күздің соңғы аптасы да келіп қалды. Елдің көп өңірінде суық түссе де, халықтың көңілі түсе қоймады. Себебі аптаның әр күні дерлік түрлі мәдени іс-шара өтіп жатады. Алдағы апта да қызыққа толы болғалы тұр. Kursiv Media әдеттегідей аптадағы ең айтулы іс-шаралардың тізімін әзірледі. 

Қалдыбек Құрманәлінің ән кеші

28 қараша, Алматы қаласы

Алдағы бейсенбі күні, 28 қарашада Алматыдағы, тіпті еліміздегі бас сахнада Қалдыбек Құрманәлінің шығармашылығының 35 жылдығына арналған ән кеші өтеді. 

Қалдыбек Құрманәлі – халық арасында кең тараған «Қариялар азайып бара жатыр», «Кірмеші жиі түсіме», «Қиялдағы қалқа», «Ән аға немесе Шәмшімен сырласу», «Жайықтың толқындары», «Шәй ішіп кетсең қайтеді» әндерін...

Бейсенбі, 21 қарашада, АҚШ-тың санкциясына ұшыраған Мемлекетаралық банк Қазақстан қор биржасының (KASE) валюта нарығындағы сауда мүшесі екені мәлім болды. Бұған KASE мәліметтері айғақ болып отыр.

Мемлекетаралық банкті 1993 жылы Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына мүше бірқатар елдер құрған. Қазіргі уақытта оның қатысушылары – Армения, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан, Молдова, Ресей, Тәжікстан және Түркіменстан.

«Банк бірінші кезекте ТМД елдеріндегі мемлекетаралық сауда шеңберінде есеп айырысу қызметтерін көрсетеді, орталық банктерге қолдау көрсету үшін талдау және экономикалық зерттеулермен айналысады, сондай-ақ акционер елдердегі ақша-несие саясатын үйлестіреді», – деді банк рейтінгісін сараптаған Несие рейтингін талдау агенттігі.

АХҚО-дағы НРТА филиалы (Астана, Қазақстан...

Қазақстан Берлинге мұнай тасымалын ұлғайтпақ. Жыл соңына дейін 1,4 млн тоннаға жеткізуді көздеп отыр.

Қаңтар-қазан айларында 1,2 миллион тонна мұнай экспорттады. «Дружба» құбыры арқылы «қара алтынды» көбірек жеткізу қарастырылған.

Қарашығанақ және Қашаған кен орындарынан алынған қазақстандық мұнай ресейлік «Дружба» мұнай құбырына құйылады. Одан кейін солтүстік тармақ бойымен Унеча-Адамова заставасы арқылы өтеді. Сосын Беларусь және Польша аумақтарынан транзит көмегімен Германияның Шведт қаласындағы зауытқа жеткізіледі.

Қазақстан 2025 жылдағы экспорт көлемі өзгеріссіз қалатынын мәлімдеді. «ҚазМұнайГаз» компаниясының басшысы Асхат Хасенов Берлинге мұнай тасымалын арттыру ұзақ мерзімді жоспарға енгізілмегенін, нарықтағы жағдайды бағамдай отырып, ай сайын экспорт көлемі қай деңгейде болуы керек екені нақтыланатынын айтты.

Бұған...

«Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ мамандарын Бескөл депосын тексерген. Мониторинг кезінде заңбұзушылықтар анықталды. Тексеріс жүргізіліп, дизель отынының ысырап болғаны белгілі болды. Күдіктілерді көліктегі полиция қызметкерлері тергеді.

«Тергеу материалдары ҚР ІІМ көліктегі полиция департаментіне берілді. Қылмыстық топты Көліктегі полиция департаментінің қызметкерлері  Бас көлік прокуратурасымен және ҚТЖ-мен бірлесіп анықтады және ұстады», – деп хабарлады ҚТЖ-ның баспасөз қызметі.

Сыбайлас қызметкерлер Бескөл депосында отынды астыртын сатқан. Олар кінәні мойнына алып, 16 миллион теңге қаражатты өтеген.

«2024 жылдың 11 қарашасында сот кінәлілерге үкім шығарды. ҚТЖ теміржол көлігінің тиімді жұмысына елеулі қауіп төндіретін дизель отынын ұрлаумен күрест...

Тоқаев тұрғын үй саясатын реформалауға арналған заңға қол қойды. Осы заң арқылы қандастардың баспана алу жолын жеңілдету көзделген.

Бірінші блог бойынша бірнеше тетік қарастырылған:

«Отбасы банк тұрғын үйді бөлу кезінде баспанаға мұқтаж азаматтарды есепке қою күні мен табыс деңгейін ескереді. Бұл, бірінші кезекте, тұрғын үй кезегінде ұзақ уақыттан бері тұрған адамдарды баспанамен қамтуға мүмкіндік береді», – деп мәлімдеді Ақорданың баспасөз қызметі.

Заң түсіндірмесіне қарағанда «Отбасы банктің» құзіреті кеңейе түспек.

Екінші блогта баспанаға зәру...

Доллар бағамы 500 теңгеден асты. Жұма, 22 қараша күні, ұлттық валюта ғана емес, көршілес Ресей рублі доллар бағамына қатысты апта басынан бері -3,01% құнсызданып, бір доллардың құны 99,94 рубльден 103,02 рубльге дейін құнсызданды.

Рубльдің әлсіреуі теңгеге әдеттегідей теріс әсер етіп жатыр. Ресей-Украина соғысында әлемде тыныштық кетіп, «ядролық» қауіп ұлғая бастады. Соның салдарынан ұлттық валютамыз  22 қарашадағы қорытынды валюталық сауда-саттықта анти рекорд орнатты. Бұл биылғы ең жоғары құнсыздану көрсеткіші 1 доллар – 498,59 теңгеге жетті.

Доллар индексінің өсімі және мұнай бағасындағы тұрақсыздық

Геосаяси жағдайдың шиеленісуіне байланысты доллар индексі 22 қарашада 18:00 мәлімет бойынша 107,54 тармағына жетіп, (+0,56%)-ға бірден көтерілд...

Германияның бұрынғы канцлері Ангела Меркельдің балалық шағы мен саяси өмірі туралы естеліктерден тұратын мемуары жарық көрді. Die Zeit басылымы кітаптан үзінділерді ұсынды.

Әлемдегі ең ықпалды әйелдердің бірі Ресеймен байланыс, Украинаның НАТО-ға кіруі, АҚШ саясаты туралы ой қозғаған. Кітап «Бостандық: 1954-2021 жылдардағы естелік» деп аталады. Мемуардың ресми тұсаукесері келесі аптаға жоспарланған.

Ангела Меркель Германияны 16 жыл басқарды және әлемдегі ең ықпалды көшбасшылардың бірі саналды.

Алайда соңғы уақытта оның саяси шешімдеріне қатысты сын айтыла бастады. Көптеген саясаткер Меркельдің Ресейге қатысты екіұшты ұстанымы Еуропадағы қазіргі жағдайға, атап айтқанда, Украинадағы соғысқа әкелді деп санайды.

Еуропалық басылымдар Меркельдің өз билігі кезіндегі оқиғаларды сипаттайтын естеліктерін «оны...