Елімізде соңғы 5 жылда өндірісте зардап шеккендер саны 10,7%, оның ішінде қаза болғандар саны 16%-ға азайыпты, ал 1000 адамға шаққандағы жазатайым оқиғалардың жиілік коэффициенті 0,32-ден 0,23-ке дейін төмендеген.
«Еліміздің кәсіпорындарында 1062 адам зардап шекті, оның ішінде 140 адам қаза тапты. Әрбір жазатайым оқиға бойынша еңбек инспекторларымен тергеп, тексеру жүргізіледі. Оның нәтижелері бойынша кінәлі тұлғалар жауапкершілікке тартылады. Салалар бөлінісінде зардап шеккендердің ең көп саны тау-кен металлургия кешені кәсіпорындарында – 19% және құрылыс саласында – 11,3%, коммуналдық шаруашылық кәсіпорындарында да осындай оқиғалар жиі болып тұрады. Өңірлердің өнеркәсіптік сипатын ескере отырып, жоғары жарақаттану деңгейі Қарағанды, Шығыс Қазақстан, Ақтөбе, Павлодар облыстарында тіркеледі» дейді еңбек, әлеуметтік қорғау және көші-қон комитетінің төрағасы Ербол Нұрғалиев.
Бас мемлекеттік еңбек инспекторы Төлеген Оспанқұловтың айтуынша, былтыр еңбек жағдайлары бойынша 64 мыңнан астам тексеру жүргізілген.
Кәсіби тәуекелдерді басқарудың заманауи жүйесін енгізу мақсатында еліміздің 2,7 мыңнан астам кәсіпорны еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау стандарттарын енгізген. Республика кәсіпорындарында 15 мың өндірістік кеңес құрылды және жұмыс істейді, олардың міндеттеріне еңбекті қорғау жөніндегі 18 мыңнан астам техникалық инспектордың қатысуымен жұмыс орындарындағы еңбек жағдайларын тексеруді ұйымдастыру кіреді.
«Тексеру барысында техникалық инспекторлар 118 912 заң бұзушылық анықтады, оның ішінде қауіпсіз еңбек жағдайларына байланысты 42 704 заң бұзушылық. Жұмыс берушілерге 34434 ұсыныс берілді. Талдау көрсеткендей, өндірістік кеңестер қызметінің тиімділігі бар, өйткені олар анықтаған бұзушылықтарды жою, соның ішінде, өндірістік жарақаттанудың алдын алуға және қауіпсіз еңбек жағдайларын жасауға ықпал етті» деді еліміздің бас мемлекеттік еңбек инспекторы.
Бұдан бөлек кәсіподақтар федерациясымен бірлесіп «халықтық бақылау» әлеуметтік маңызды жобасы енгізілуде. Ол мүмкіндігі шектеулі адамдарды «халықтық бақылаушылар» ретінде тартуды көздейді. Жобаның мақсаты – кәсіпорындағы еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғауға ішкі бақылауды күшейту.
«Жазатайым оқиғалардың көбі биіктіктен құлау; ұйымдардың көлігіндегі жол оқиғалары; құлау, құлау, заттар мен материалдардың құлауы салдарынан болды. Бұл заң бұзушылықтарға негізінен жұмыс берушілер жол берген. Жыл басынан бері мемлекеттік еңбек инспекторлары 8 мыңнан астам бұзушылықты анықтады, жұмыс берушілерге 2,7 мыңнан астам ұйғарым беріліп, 189 млн теңгеге 1 мыңнан астам айыппұл салынды» дейді Ербол Нұрғалиев.
Ресми статистикаға сәйкес, 2020 жылы зерттелген кәсіпорындардың 1,6 млн жұмысшысының 367 мыңы (22%) зиянды еңбек жағдайларында жұмыс істеген екен. Жол берілген бұзушылықтарға кінәлі лауазымды тұлғалардың жауапкершілігін қарау мақсатында құқық қорғау органдарына 777 материал жіберіліп, олар бойынша 102 қылмыстық іс қозғалған.
«Еңбек кодексіне жылдан жылға өзгерістер енгізіліп отырады. Бас мердігер қарамағындағы мекемелерді қадағалап, жұмыс берушілерге тікелей жауапты. Екіншіден, әр мекемеде жұмыс берушілер кәсіптік тәуекелдерді айқындауы керек. Ал ақша бөлуге келсек, үкімет оған тікелей араласа алмайды, жұмыс беруші кәсіптік мекемемен, органдармен немесе жұмысшының талабымен жыл сайын қажетті қаражатты бөліп отыруы керек, оның мөлшерін жұмыс беруші мен жұмысшылар өздері келіседі» деді Төлеген Оспанқұлов.
Төлеген Оспанқұловтың айтуынша, былтыр олар зиянды еңбек жағдайларында жұмыс істегені үшін әртүрлі өтемақыларға 141 млрд теңгеден астам қаражат жұмсаған, бұл 2019 жылдан 10%-ға артық.
«2014 жылдан бастап зиянды еңбек жағдайларында жұмыс істейтін адамдарға қатысты жұмыс берушілер жыл сайын жалақысының 5% мөлшерінде міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын аударады. Бүгінгі таңда 13 мыңнан астам жұмыс беруші 40 млрд теңгеден астам қаржы аударады. Қызметкерлер 2019 жылдан бастап төлемдерді ала бастады» деді спикер.
Өз кезегінде Төлеген Оспанқұлов жұмыс беруші міндетті вакциналаудан немесе ПТР тестілеуден өтпеген қызметкерлерді жұмысқа жібермеуі тиіс деген норма күшіне енгенін де мәлімдеді.
«Бұл бір ғана кәсіпорынның проблемасы емес, бұл республикалық мәселе. «Денсаулық туралы» кодекске сәйкес санитарлық дәрігердің қаулысы міндетті болып табылады. Сондықтан, бүгінгі таңда жұмыс берушілер қызметкерді осы бапқа сәйкес төлемсіз жұмыстан шығаруға құқылы, бірақ өзара келісім болған жағдайда олар төлемді өз мойнына алады, яғни еңбекақының 50%-ын немесе ең төменгі еңбекақы төлей алады. Бірақ бұл екі тараптың келісімі бойынша ғана жасалады» деп атап өтті спикер.
Сондай-ақ, ол еліміздің ірі өнеркәсіптік кәсіпорындарында вакцинацияланған жұмысшылардың үлесі 80%-дан асатынын айтты.
