Алматыда ЕАЭО және ТМД елдерінің фармацевтикалық нарығындағы негізгі үрдістер мен өзгерістерге арналған 14-ші Халықаралық Еуразиялық фармацевтикалық форум болып өтті. Шара барысында реттеуші орган өкілдері, халықаралық және жергілікті фармацевтикалық өндірушілер мен дистрибьюторлар саланың өзекті мәселелерін талқылады.
Форумда талқыланған маңызды тақырыптардың бірі – инновациялық препараттар нарығына қол жеткізу болды. Пікірталасқа Денсаулық сақтау министрлігінің, еліміздегі халықаралық фармацевтикалық өндірушілер қауымдастығының өкілдері, сондай-ақ жетекші халықаралық және аймақтық сала мамандары қатысты.
«Инновациялық препараттардың қолжетімділік деңгейі кез келген елдің заманауи медицинасы мен денсаулық сақтау жүйесінің дамуының негізгі көрсеткіштерінің бірі болып саналады. Бұл емдеу парадигмасын өзгертіп, пациенттердің өмірін сақтап, олардың өмір сүру сапасын айтарлықтай жақсартып қана қоймай, жалпы ел экономикасына, әсіресе денсаулық сақтау саласының дамуына әсер ететін инновациялық дәрілер», дейді денсаулық сақтау саласының сарапшысы Томаш Клюшчински.
Мамандардың айтуынша, инновациялық дәрі-дәрмектердің маңызын асыра бағалау қиын. Мәселен, Еуропада инновациялық терапияның арқасында тек 2 бағыт бойынша – АИТВ және онкологиялық аурулар – пациенттердің 2 миллионнан астамының салауатты өмірін сақтап қалды. Бұл ретте дәрілік препараттардың нарыққа қолжетімділігін қамтамасыз етуде бірқатар қиындықтар бар. Жаңа препаратты жасау және тіркеу процесі шамамен 12 жылға созылуы мүмкін және 10 000 кандидат молекуласының тек біреуі ғана тіркеуге жетеді.
Инновациялық препараттарды әзірлеуге кететін шығын үнемі өсіп отырады, бір дәріге жаратылатын сома орташа есеппен 2 миллиард долларды құрайды.
Профессор Клющинскидің пікірінше, бұл қиындықтардың себептері – бюрократиялық процедуралар, тіркеу, бағалау, баға белгілеу және сатып алу рәсімдері аясында инновациялық препараттарды саралаудың болмауы, ұзақ және қымбат клиникалық сынақтар, зияткерлік меншікті қорғау мәселелері.
Денсаулық сақтау министрлігі Дәрілік саясат департаментінің директоры Сәуле Ержанованың айтуынша, Қазақстан инновациялық препараттардың нарыққа шығуы бойынша өз жолымен жүріп жатыр, атап айтарлық жетістіктер де бар.
«Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде 2019 жылдан бастап медициналық қамтамасыз етуге арналған қаржы сомасы бірнеше есе ұлғайды. Егер 2019 жылы тегін дәрілік-амбулаториялық ем алған пациенттердің саны 2 400 000 адамды құраса, 2023 жылы біз 3 700 000 пациентті қамтуды жоспарлап отырмыз. Өткен жылдан бастап денсаулық сақтау жүйесі туралы кодекске өзгерістер енгізілді, онда Денсаулық сақтау министрлігіне стратегиялық маңызды дәрілік препараттардың тәртібі мен тізбесін айқындау құзыреті берілді. Баға белгілеудің барлық процестері монополияға қарсы органмен келісілген, біз бұл бекіту мерзімін қысқарту бойынша жол картасын жасадық», деді Сәуле Ержанова.
Сарапшы Сана Мусаннифтің пікірінше, Қазақстанда барлық мүдделі тараптардың денсаулық сақтау жүйесін дамытуға және осы жүйедегі инновацияларға жоғары ынталы екендігі байқалады.
«Көптеген жағдайларда инновациялық терапия пациенттерге бұрынғы денсаулық проблемаларын тезірек қалпына келтіруге және жұмысқа оралуға немесе терапия бойынша жұмысын жалғастыруға мүмкіндік береді, сонымен қатар олардың өмір сапасына оң әсер етеді. Инновацияның құндылығы барлық деңгейлерде барған сайын танылып, олардың нарыққа қол жеткізу процесін жақсарту және оңтайландыру бойынша қадамдар жасалып жатқанын қуана атап өткім келеді», деді ол.
Бүгінде Қазақстанда ЕМЕА (Еуропа, Таяу Шығыс, Африка) аймағында тіркелген 160 құралдың 11 инновациялық препараты ұсынылған. Сарапшылар сөзінше, инновациялық дәрі-дәрмектер нарығына қолжетімділікті жеңілдету – бұл нарықтың барлық қатысушыларының, соның ішінде фармацевтикалық қауымдастықтың пациенттерді қабылдайтын ұйымдармен және реттеуші органдармен бірлесіп қатысуын және тиімді өзара іс-қимылын талап ететін күрделі процесс.
