Қазақстанда жасанды интеллектіні реттеу жөніндегі арнайы комиссия құрылады. Ол осы саладағы жаңа технологияларды дамыту қауіпсіздігін бағалайтын болады. Бұл туралы «Ашық НҚА» сайтында жарияланған «2024-2029 жылдарға арналған жасанды интеллекті дамыту тұжырымдамасы» жобасында жазылған.
Құжатта атап өтілгендей, Қазақстанда «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасы және «Цифрландыру, ғылым және инновация арқылы технологиялық серпіліс» жобасы бойынша денсаулық сақтау саласында жасанды интеллект қолданыла бастады. Қазір елдің 2025 жылға дейінгі ұлттық даму жоспары және цифрлық трансформация тұжырымдамасы сияқты стратегиялық жоспарларында жасанды интеллектті дамыту жөніндегі міндеттер айқындалған.
Oxford Insights жүргізген Үкіметтің 2023 жылға арналған жасанды интеллектті пайдалануға дайындық индексіне сәйкес, Қазақстан 193 елдің ішінде 72-ші орында және аймақта Үндістан мен Түркиядан кейінгі үшінші орында тұр.
Қазақстанда жасанды интеллект технологиялары мен олардың мүмкіндіктерін жақсы түсінетіндер аз, бұл технологиялық әзірлемелер мен инновацияларға сұраныстың төмендеуіне әкеледі. Қазақстандық компаниялар да инновацияларға инвестиция салуға және жасанды интеллектіні пайдалануға дайын емес.
Технологиялық сектор жасанды интеллекттің дамуындағы әлсіз буын болып қала береді. Өйткені ірі технологиялық компаниялар әдетте осы салада дамиды.
Қазақстан Үкіметі деректерді жинауды және жаңартуды нақты уақыт режиміне қойып, оларды цифрлық форматқа көшіру арқылы басқаруды жеңіл әрі жылдам етуге шешім қабылдады. Қазақстанның мемлекеттік органдары басқарудың әртүрлі салалары бойынша деректерді жинайды және жүйелейді. Бұл деректерді қол жетімді және пайдалы етуге көмектеседі.
Деректерді бір жерде жинау үшін Smart Data Ukimet қолданылады. Бұл мемлекеттік басқарудағы деректерді, мысалы, Мемлекеттік қызметтерді көрсетуді оңтайландыру немесе алқабилер тізімін құру сияқты процестерді автоматтандыру үшін пайдалануға мүмкіндік береді.
Қазақстан цифрландыруда үлкен жетістіктерге жетті. БҰҰ бағалауы бойынша, ел электронды Үкімет пен онлайн қызметтерді дамыту бойынша жетекші орындардың бірін алды. Енді елде жасанды интеллекті дамыту жобасы ұсынылып жатыр.
Жаңа жобада не ұсынылады?
Жобаға сәйкес, жасанды интеллект реттеу комиссиясы бейінді салалар бойынша сарапшылардан тұрады және келесі функцияларды орындайды:
- жасанды интеллект өнімін қауіпсіздік, этикалық нормалардың сақталуы, нормативтік-техникалық және нормативтік-құқықтық құжаттарға сәйкестігі тұрғысынан бағалау, алгоритмдердің ашықтығы мен түсіндірілуін қамтамасыз ету;
- экономика, қауіпсіздік және қоғам үшін жасанды интеллект технологияларының тәуекелдерін анықтау;
- халықаралық шарттар контекстінде жасанды интеллект саласындағы белгілі бір қосымшалар қарастыру.
Сондай-ақ, Тұжырымдама жобасы аясында жасанды интеллект саласындағы этикалық ережелер жиынтығын қабылдау ұсынылады. Бұл ережелер адамдардың құқықтары мен бостандықтарын ескереді.
Тұжырымдама жобасында сондай-ақ бес жыл ішінде іске асырылуы тиіс Қазақстанда жасанды интеллекті дамыту жөніндегі бірқатар басқа бастамалар көрсетілген, атап айтқанда:
- суперкомпьютерді 2025 жылға қарай іске қосу;
- Smart Data Ukimet негізінде ұлттық ЖИ платформасын құру;
- ЖИ бойынша оқыту курсын әзірлеу және ашық қол жетімділ ету;
- Қазақ тілі мен мәдениетінің ерекшелігін ескеретін нейро желілер негізінде ұлттық тіл моделін әзірлеу және енгізу;
Қазақстанда ЖИ дамыту үшін мүмкіндіктер мен тәуекелдер
Тұжырымдаманың стратегиялық мақсаты — ЖИ тиімді пайдалану есебінен Қазақстан азаматтарының бәсекеге қабілеттілігі мен өмір сүру сапасын арттыру екенін атап өткен жөн. Осыған байланысты құжатта күшті және әлсіз жақтар, сондай-ақ елдегі жасанды интеллекттің дамуы үшін мүмкіндіктер мен қауіптер талданады.
Даму мүмкіндіктері халықаралық бастамалар мен платформаларға араласу, шетелдік инвестициялар мен сарапшыларды тарту, сондай-ақ экономика мен әлеуметтік салада АИ қолдану салаларын кеңейтумен байланысты.
Қауіптер басқа елдердің бәсекелестігін, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын бұзу қаупін, сондай-ақ, адам еңбегін жасанды интеллектпен алмастыру мүмкіндігін білдіреді.
Жасанды интеллект жүйесін дамыту үшін төмендегі салаларда жұмыстар жүргізіледі:
- Қажетті инфрақұрылымды құру.
- Деректерді өңдеу және пайдалану.
- Кадрларды даярлау.
- Ғылыми-зерттеу жұмысы.
Жасанды интеллект саласында қажетті есептеуді қамтамасыз етуге баса назар аударылатын болады.
Сондай-ақ деректерге қол жеткізуді жеңілдету және дайын шешімдерді қайта пайдалану үшін Ұлттық платформа құрылады.
Құжатта атап өтілгендей, оқу орындары мен біліктілікті арттыру бағдарламалары арқылы деректерді басқару және жасанды интеллект саласындағы өзгерістерге бейімделу үшін мамандарды даярлауды қамтамасыз ету маңызды.
Тілді түсінуге негізделген жасанды интеллекттің әртүрлі түрлерін құру және дамыту үшін нейро желілерге негізделген ұлттық тіл моделін әзірлеу және енгізу қажет.
Бұған дейін қазақстандық IT-сарапшы Тимур Бектұрмен жасанды интеллектінің болашағы туралы сұхбаттасқан едік. IT-маман AI адамның орнын баса ала ма деген сауалға былай деп жауап берген: «Бұл тақырыпта пікірталас көп. Жақында ғана Стенфорд университетінің Stanford AI Report деген материалы жарық көрді. Жасанды интеллектінің еңбек нарығындағы үлесі туралы айтылған. Айталық, 300 млн жұмыс орнын жояды деседі. Әрине, статистика, сандар шегеленіп қойған дүние емес. Бірақ осындай сандар айтылып жатыр. Есесіне, тағы сол 300-600 млн жұмыс орнын әкелуі мүмкін. Еңбек нарығындағы дүмпуі қатты болады. «Жасанды интеллект адамның орнын баса алмайды. Бірақ оны қолданатын адам қолданбайтын адамның орнын басады» деген әмбебап сөз жиі айтылады.
