Қазақстандықтар рубльді аз сатып алатын болған
Қазақстандағы айырбастау орындарында рубль саудасының теріс мәні тіркелді. Ұлттық банктің мәліметінше 2024 жылы рубльдің саудасы 9,0 млрд теңгені құрады. Былтыр осылайша қазақстандықтардың Ресей валютасын сатып алуға қарағанда, сатуы әлдеқайда басым болды.
2024 жылдың тек 5 айында рубль саудасында оң динамика байқалғанымен, қалған 7 айында теріс мәнді көрсетті. Қаңтар, ақпан, тамыз, қазан және қараша айларында оң мәнде қалыптасса, наурыз-шілде айлар аралығында және қыркүйек пен желтоқсан айларында теріс динамика қалыптасты.
Рубльге сенім азайды ма?
Ресей валютасының теріс мән көрсетуіне және оның сұранысының төмендеуіне бірнеше негізгі фактор әсер етуде.
Біріншіден, рубльдің тұрақсыздығы мен құнсыздануы. Ресейге қарсы салынған халықаралық санкциялар рубльдің әлсіреуіне және оның тұрақсыздығына әкелді. Бұл халық арасында рубльге деген сенімді төмендетті. Сонымен қатар Ресейдегі жоғары инфляция мен девальвация қаупі рубльдің тартымдылығын азайтты.
Екіншіден, шетел валюталарына басымдық беріліп отыр. Қазақстанда қарапайым халық пен кәсіпкерлер долларға, еуроға немесе юаньға сенім артып, рубльге сұранысты төмендетуде. Бұл валюталар тұрақтырақ болғандықтан, олармен жасалатын операциялар қауіпсіз болып саналады.
Үшіншіден, экономикалық және сауда факторлары әсер етуде. Соңғы жылдары Ресеймен арадағы сауда көлемінің қысқаруы байқалады. Қазақстан Ресейден импортты азайтып, басқа елдермен, мысалы, Қытай, Түркия және Еуропамен сауда-саттықты арттырды. Бұл да рубльге қажеттілікті азайтуда.
Төртіншіден, халықтың рубльге деген сенімсіздігі өсті. Рубльдегі жинақтар мен активтер тәуекелді деп есептеледі. Сондықтан халық пен бизнес өз қаражатын теңгеде немесе тұрақты шетел валюталарында сақтауға тырысады.
Соңында, психологиялық және әлеуметтік факторларды атап өтуге болады. Ресейдің экономикалық және саяси тұрақсыздығына байланысты рубльге деген теріс көзқарас қалыптасқан. Бұқаралық ақпарат құралдарында рубльдің құнсыздануы туралы жаңалықтар халық арасында бұл валютаға деген сенімнің одан әрі төмендеуіне ықпал етуде.
Осы факторлар рубльге деген сұраныстың төмендеуіне және айырбас орталықтарындағы оның айналымының азаюына әкеліп отыр. Болашақта бұл үрдіс Ресей экономикасының жағдайына және Қазақстандағы шетел валюталарының әсеріне байланысты жалғасуы мүмкін.
