«Қазақтелеком» акционерлік қоғамы — Қазақстандағы ең ірі телекоммуникациялық оператор, елдің цифрлық дамуына негіз болатын инфрақұрылымдық компания. Ол тек интернет пен байланыс қызметтерін ғана емес, сонымен қатар теледидар, бұлтты технологиялар мен деректерді өңдеу қызметтерін де ұсынады. Компанияның миссиясы – халық пен бизнеске сапалы әрі сенімді байланыс қызметтерін ұсыну арқылы цифрлық трансформацияға жол ашу.
Абоненттік база және инфрақұрылым
2025 жылғы мәліметтерге сәйкес, «Қазақтелекомның» кең жолақты интернетке қосылған 1,9 млн абоненті бар. Бұл қызмет тек қалалық жерлерде ғана емес, сонымен қатар шалғай елдімекендерге де жетіп отыр. Жалпы 91 774 шақырым талшықты-оптикалық байланыс желісі тартылған, бұл – елдегі ең ірі телекоммуникациялық инфрақұрылым.
Сондай-ақ мобильді интернет пен байланыс қызметтері де кеңейіп келеді. 14,8 млн мобильді байланыс абоненті бар (бұл көрсеткішке «МТ-С» ЖШС қосылған). Бұл мобильді сегменттің нарықтағы маңызын көрсетеді.
Инфрақұрылым тұрғысынан компанияда 14 000-нан астам базалық станция орнатылған. Бұл – мобильді желілердің тұрақтылығы мен кең қамту аймағын қамтамасыз ететін негізгі фактор. Сонымен қатар 25 деректер орталығы жұмыс істейді. Бұлтты технологиялар мен деректерді сақтау қызметтеріне сұраныстың өсуі – цифрландырудың айқын көрінісі.
Акционерлік құрылымы
2025 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша, компанияның жалпы акция саны — 10 922 876 дана. Акционерлік құрылымы мынадай:
«Самұрық-Қазына» Ұлттық әл-ауқат қоры – 80,85%
Telecom Systems Ltd. – 9,18%
Қалған ұсақ акционерлер (<5%) – 9,97%
«Самұрық-Қазына» қоры компанияның бақылаушы акционері бола отырып, оның стратегиялық бағытын айқындайды. Акциялар KASE биржасында «KZTK» және «KZTKp» тикерлерімен саудаланады.
«Қазақтелеком» экожүйесі
«Қазақтелеком «— Қазақстанның телекоммуникациялық нарығындағы ірі ойыншы, оның қызметі көптеген бағыттарды қамтиды. Компания тек классикалық телефон байланысымен шектелмей, көптеген инновациялық қызметтерді де ұсынады. Қазақтелеком қызметтері бірнеше негізгі бағытты қамтиды.
Біріншіден, компания бекітілген телефония қызметін ұсынады, бұл ірі корпорациялардан бастап жеке пайдаланушыларға дейін кең таралған классикалық телефон қызметі. Екіншіден, кең жолақты интернет қызметтері бар, олар жоғары жылдамдықты интернетті оптикалық талшықты байланыс арқылы қамтамасыз етеді. Бұл бағытта «KT-AIXX» бренді интернет трафигін тиімді бағыттау және тарату қызметін атқарады. Үшіншіден, мобильді интернет саласында Kcell және Activ брендтері арқылы қызмет көрсетеді. Бұл Қазақтелекомды елдегі мобильді байланыс нарығындағы көшбасшы етеді. Төртіншіден, компания «TV+» брендімен ақылы және интерактивті телеарналарды ұсынады, пайдаланушыларға түрлі телеарна пакеттері мен қосымша қызметтер қолжетімді.
Сонымен қатар «Қазақтелеком» ақпараттық-коммуникациялық қызметтерді де дамытқан. Бұлтты технологиялар, дата-орталықтар, ақпараттық қауіпсіздік шешімдері және «ЦРЦЭ» бренді арқылы деректерді өңдеу және сақтау қызметтері де ұсынылады. Қазақтелеком экожүйесі өз қызметтерін әртараптандыру арқылы Қазақстанның цифрлық инфрақұрылымын дамытып, елдегі телекоммуникация нарығында көшбасшылық позициясын сақтап отыр.
«Қазақтелеком дивидендтері»: Инвесторларға тұрақты пайда
«Қазақтелекомның» нарықтық құны 1,2 млрд АҚШ долларынан асады. Дивидендтер саясаты да компанияның қаржылық тартымдылығын арттырады. Соңғы жылдары Қазақтелеком тұрақты түрде дивидендтер төлеп келеді. 2017 жылдан бастап дивидендтер көлемі жылдан жылға өзгеріп отырған: 2017 жылы 1 595,8 теңге, 2018 жылы 781,1 теңге, 2019 жылы 778,1 теңге, 2020 жылы 1 730,9 теңге, 2021 жылы 3 590,4 теңге, 2022 жылы 3 038,4 теңге, ал 2023 жылы 2 096,6 теңге болды. Бұл акционерлер үшін тұрақты табыс көзі және компанияның сенімділігін көрсетеді.
Кіріс артқанымен таза табыста өсім жоқ
Қазақтелекомның қаржылық жағдайы оның нарықтағы тұрақтылығын көрсетеді. 2022 жылдан 2024 жылға дейін компанияның негізгі қаржылық көрсеткіштері айтарлықтай өзгерістерге ұшырады. 2022 жылы кіріс 634 млрд теңгеге жетіп, EBITDA 285 млрд теңгені, ал таза табыс 129 млрд теңгені құрады. 2023 жылы кіріс өсіп, 688 млрд теңгеге жетті, алайда таза табыс 104 млрд теңгеге дейін төмендеді. Бұл өзгерістерге қарамастан, EBITDA көрсеткіші 298 млрд теңгеге дейін артты.
2024 жылы компанияның қаржылық көрсеткіштерінде екі түрлі сценарий байқалды. Біріншіден, жалпы кіріс 744 млрд теңгеге дейін өсті, EBITDA 309 млрд теңгеге жетті, алайда таза табыс 77 млрд теңгеге дейін қысқарды. Екіншіден, Altel және Tele2 компанияларын сатқаннан кейінгі қаржылық жағдай бөлек көрсетілген: кіріс 495 млрд теңгеге, EBITDA 154 млрд теңгеге, ал таза табыс 77 млрд теңгеге дейін төмендеді. Бұл Қазақтелекомның активтерін оңтайландырып, негізгі бизнес бағыттарына шоғырлану стратегиясын көрсетеді.
Компанияның жалпы қаржылық тұрақтылығы оның телекоммуникация нарығындағы сенімділігін растайды, ал Altel мен Tele2 сатылымынан кейінгі көрсеткіштер нарықтағы бейімделгіштігін көрсетеді.
Стратегиялық бағыттар
«Қазақтелеком» өзінің даму стратегиясында бірнеше негізгі бағытқа назар аударады:
1. Инфрақұрылымды жаңғырту
Компания 5G желісін енгізу, талшықты-оптикалық желілерді кеңейту және шалғай ауылдарды интернетпен қамтамасыз ету бойынша жұмыс істеп жатыр.
2. Цифрлық қызметтерді дамыту
Деректер орталықтары, бұлтты шешімдер мен киберқауіпсіздік саласындағы қызметтерге сұраныс артып келеді. Компания осы салада жаңа өнімдер ұсынып, корпоративтік клиенттер санын арттыруды көздейді.
3. Жасанды интеллект және Big Data
Қазақтелеком телекоммуникациядан тыс салаларға да қадам басып, мәліметтер талдауы, смарт-қала шешімдері және ақылды инфрақұрылым жобаларына қатысуда.
Қиындықтар мен тәуекелдер
Бәсекелестік: Мобильді байланыс нарығынан шыққаннан кейін компанияның кіріс құрылымында өзгеріс болды. Нарықтағы басқа операторлармен бәсекеге қабілетті болу үшін жаңа қызметтер ұсыну қажет.
Технологиялық ескіру: Инфрақұрылымды үнемі жаңартып отыру қажеттілігі компанияның шығындарын арттырады.
Реттеушілік тәуекелдер: Мемлекеттік саясаттың өзгеруі тарифтік саясатқа және кіріске әсер етуі мүмкін.
Қорытынды
«Қазақтелеком» – Қазақстан телекоммуникация саласындағы жетекші оператор ғана емес, сонымен қатар ұлттық цифрлық трансформацияның тірегі. Компанияның инфрақұрылымы кең, абоненттік базасы үлкен және қаржылық тұрақтылығы бар. Акционерлік құрылымдағы мемлекеттің үлесі компанияның стратегиялық маңызды екенін көрсетеді.
Болашақта «Қазақтелеком» тек байланыс қызметін көрсетумен шектелмей, заманауи IT шешімдер мен цифрлық платформаларды ұсынатын жоғары технологиялы экожүйеге айналуы мүмкін.
