Жаңалықтар

Дүниежүзілік банк «Doing Business» бизнес жүргізудің жеңілдігі жөніндегі рейтингте Қазақстанның орнын 3 сатыға – 28-ден 25-ке дейін көтерді деп хабарлайды Primeminister.kz сайты. 

«Doing Business» рейтингіндегі Қазақстан орнын өсіру Үкіметтің қолданыстағы заңнаманы реформалау, рұқсат беру жүйесін жетілдіру, бизнес ашу рәсімдерін жеңілдету, мемлекеттік бақылау-қадағалау қызметін оңтайландыру және еліміздегі іскерлік ахуалды жақсарту жөніндегі атқарылып жатқан жүйелі жұмысының арқасында мүмкін болды.

Дүниежүзілік банк жыл сайын бизнесті жүргізу жағдайларының қолайлылығы бойынша 190 мемлекеттің рейтингін жариялайды. Талдау 10 көрсеткіш бойынша жүргізіледі, оның ішінде, жаңа бизнесті құруға жұмсалатын уақыт және ақшалай қаражат шығындары, құрылысқа рұқсат алу, электр энергетикасы инфрақұрылымына қолжетімділік, меншік құқығын тіркеу, несиелер алу, миноритарлы...

«Кселл» АҚ атқарушы директоры Каспарс Кукелис жеке деректерінің қауіпсіздігіне салғырт қарайтын және оны кім көрінгенге бере салатын қолданушыларға ешқандай орган көмектесе алмайды деген сенімде. 

«Киберқауіпсіздік және киберқылмыс: ХХІ ғасыр сын-тегеуріні» атты жиын барысында сарапшы: «Киберқауіпсіздік мәселесі білім саласымен тығыз байланысты, өйткені сіз құпиясөз ретінде 12345 сандарын немесе өз атын, сол сияқты басқа атауларды белгілеп, жеке мәліметтеріңіздің бәрін жазсаңыз, онда сізге ешқандай  мемлекеттік, құқық қорғау және т.б. органдар көмектесе алмайды. Кибер бұзуға көбіне пайдаланушылардың бұл мәселеге өте салғырт қарауы немесе  жеке деректерді жүйе әкімшісіне қалтқысыз сеніп тапсыруы секілді фишинг себеп», – деп мәлімдеді. 

Ірі компаниялар мен банктер қауіпсіздікті қамтамасыз...

Қазақстан аяқ киім өндірісінің өкілдері «сырттан келетін арзан өніммен бәсекелесу мүмкін емес» деп мәлімдеп,  ішкі нарықты одан қорғау шараларын қолға алуды сұрайды. Сала өкілдері  импорттық аяқ киім жұбының ең төменгі құнын 20$ сомасында бекітуді ұсынды. 

Импорттың дәурені жүріп тұр

Отандық өндірушілер аяқ киім тасымалдауда демпингке қарсы шараларды қолға алу керек деп тұжырымдайды. «Lux Shoes» ЖШС бас директоры Қайрат Хасанбаевтың пайымдауынша, отандық етікшілердің басты мәселесі –арзан тауардың ішкі нарықты басып қалуы. 
 
Егер, орта есеппен, әр адамға жылына әр маусымға сай 4 жұп аяқ киім керек деп алсақ, отандық нарықтың жылдық сыйымдылығы – 70-80 миллион жұп аяқ киім.  Сырттан келетін тауар...

Kursiv.kz-ке белгілі болғандай, «БИПЭК-АВТО–АЗИЯ-АВТО» компаниялары тобы Шығыс Қазақстандағы аса ірі медиахолдинг – «Регион» Баспа үйі» ЖШС-дегі өз үлесін сатуға ниетті екен. Дереккөздер сатыпалушылар арасында облыс әкімдігі болуы мүмкін дегенді айтуда. Бірақ жергілікті шенділер бұл ақпаратты жоққа шығарып отыр. 

Kursiv.kz жолдаған сауалға «БИПЭК-АВТО–АЗИЯ-АВТО» компаниясының өкілдері активті сату бойынша келіссөздер жүріп жатқанын мәлімдеді, бірақ мәмілеге қатысушылардың барлығының келісімі қажет екенін сылтауратып, толық ақпарат беруден бас тартты. 

«»БИПЭК АВТО – АЗИЯ АВТО» компаниялары тобының атына «Регион» Баспа үйі» ЖШС бойынша мәміле жасау туралы ұсыныс келіп түсті. Ұсыныстың өлшемдерін қарастыру барысында «БИПЭК АВТО – АЗИЯ АВТО» топ-менеджменті мұндай мәміленің орын алу мүмкіндігіне о...

Жамбыл облысы, Байзақ ауданындағы «Бірлік» шаруа қожалығы қазіргі кезде пияз, қызылша, беде егіп, 120 гектар жерді игеріп отыр. Шаруа қожалығының басшысы Николай Рахметілдаев өз кәсібін сәтсіздік пен құлдырау, банкроттықтан кейін қайта аяғынан тұрғыза алды.

Іс бастау қиын

Кезінде институтты қызыл дипломмен бітірген құрылысшы-инженер егін шаруашылығымен КСРО тарай бастаған кезде айналыса бастаған. Оған себеп – құрылыс саласының құлдырауына әкеп соққан сауда-экономикалық байланыстың үзілуі.

«Құрылыс тоқтап қалған соң, ары қарай қалай күн көрерімізді білмедік. Жаппай жекешелендіру кезінде адамдардың бәріне жерді пайға бөліп берді, бірақ оны елдің бәрі игере алмады, өйткені жанар-жағармай табу қиын, тұқым мен техника жетіспейтін. Тіпті егін егіп, өнімін...

Осыдан үш жыл бұрын түйеқұс өсіруді қолға алған маңғыстаулық кәсіпкер уақыт өте келе фермасының қаладағы ең белгілі туризм нысанына айналып, ал отбасының шағын кәсібі облыс халқының 5 пайызын ет және жұмыртқамен қамтамасыз ететін деңгейге жетеді деп тіптен ойламаған. 

Отбасылық кәсіп

Торонто университетін «Бизнес және логистика» мамандығы бойынша бітірген соң, Есен Боранбай бауырымен бірге туған Ақтауына қайтып оралады. Канадада алған білімі дәл осы жерде кәдеге асады. Дәл сол кезде әкесі 22 гектар жер сатып алып, құс өсірумен айналысуды жоспарлап жүрген. Фермаға алдымен бөденелер алынған. Содан кейін Ресейден ересек түйеқұстар әкелінді.

«Ғаламтордан түйеқұс туралы оқып, оларға біз жақтың ауа-райы жағатынын, тез жерсініп...

Bloomberg агенттігі белгісіз дереккөзіне сілтеме жасай отырып, Қазақстан Үкіметі «Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг» (ҚПО) халықаралық консорциумы құрылтайшыларынан 1 млрд доллар көлемінде қаржы талап етіп отырғанын хабарлады. 

«Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг» – Қарашығанақ кен орнында  1997 жылдан бері соңғы өнімді бөлісу келісімі негізінде жұмыс істейтін  халықаралық консорциум (оның акционерлері: Eni – 29,25%, RoyalDutchShellPlc – 29,25%, Chevron – 18, «Лукойл» – 13,5% және «ҚазМунайГаз» – 10%). Кейінгі кезде өнім бөлісу келісім жүйесі осы шарт қолданылатын елдерде қоғам сынына ұшырап жұр. ӨБК үлгісі бойынша мұнай-газ келісімдерін трансұлттық компаниялар  көбінесе мұнай қорына бай, бірақ оны  өздігінен игеруге қаржысы жоқ үшінші әлем елдерінің үкіметімен жасаған. 

Бөлшектейтін жүйе 

«КПМГ Аудит» «АлмаТел Қазақстан» АҚ-ның («Алма-ТВ» сауда белгісі) 2018 жылғы шоғырландырылған қаржылық есеп-қисабы туралы теріс пікір білдірді. Аудиторлық есеп 3 қыркүйек күні Қазақстан қор биржасының сайтында жарияланған.

Аудиторлық қорытындыға сүйенсек, ұсынылған қаржылық есеп «АлмаТел Қазақстан» тобындағы компаниялардың 2017 жылдың 31 желтоқсаны мен 2018 жылдың 31 желтоқсан аралығындағы шоғырландырылған қаржылық жағдайын, сондай-ақ осы уақыттағы қаржы көрсеткіштері мен бір жылдық қаржы айналымы туралы толық және нақты ақпарат бермейді. Осылайша аудиторлар компанияның есеп-қисабы халықаралық қаржылық есеп стандарттарына сай емес деп тұжырымдаған. 

Аудиторлардың мәліметтеріне сүйенсек, 2018 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша, «Алма-ТВ» негізгі қаражатының нақты  құны оның балама құнынан айтарлықтай айырмашылығы болып, 24,37 млрд...

Павлодар облысы, Луганск ауылының тұрғыны аймақ жұрты келіп тамақтанып, демалысын өткізетін кафе ашқан. Германияда бір жыл өмір сүрген Вадим Годун 2017 жылы отбасылық жағдайына байланысты Қазақстанға қайта оралған. Одан кейін де шетелге кетуге мүмкіндік туындаған еді, бірақ Вадим елде қалып, өз арманын жүзеге асырып, жеке кәсіп ашуға бел буады. 

Жергілікті әкімдіктегі жұмысына қайта оралғысы келмеді. Кәсіп бастаудың түрлі жолдарын қарастырып жүргенде, 12 жылдан бері бос тұрған  асхана ғимаратына көзі түседі. 

«Оны басып кеткен қурай мен шөптің арасынан байқау қиын еді. Не істеуге болатынын ойластырып, кафе ашқан жөн деп шештім. Оның үстіне біздің ауылда да, оған жақын жатқан елдімекендерде де...

Ғалымдардың айтуынша, Батыс Қазақстан облысының сүт шаруашылығы ескі жүйемен дамып келеді. Ірі шаруа қожалықтары сүтті мал ұстауға құлықты емес, өйткені бұл – шығыны мен машақаты көп тірлік. 

Ниет бар, қаржы жоқ

Ірі қара өсіретін шаруа қожалығының  (бұндағы ірі қара 850 бас, ал жаздыгүні 1300-ге дейін жетеді) басшысы Киікбай Айдарәлиев 1200 бас ірі қараға арналған сүт фермасын салуға ниетті. Бұл ниетін аймақтық инвестиция тарту жөніндегі кеңесте қаңтар айында мәлімдеген-тұғын. Оның айтуынша, Ringo milk жобасының құны 3,9 млрд теңгені құраса, соның 60 пайызын (шамамен 2 млрд теңге) Аграрлық несие корпорациясы арқылы несиеге алмақ. Жоба бойынша, сүт фермасы жылына 7 мың тонна сүт...

«Каравай» асханалар желісінің иесі Адхам Умаров, қазіргі кезде миллиондаған кіріс кіргізетін кәсібін бастау үшін, жалғыз көлігін кепілге қоюға тура келді дейді.

Ең маңызды екі жыл

Кәсіпкердің айтуынша, кез келген кәсіп қайталаудан басталады. Ол кезде Шымкентте кондитерлік желілер аса танымал еді, сондықтан жолдасы екеуі кәсіпті дәл осы істен бастағанды жөн көреді. Әйелі жұмыс істейтін мектептің қарсысында 30 шаршы метрлік орын жалға берілетін. 

«Осы жерді 2 жылға жалға алуға келіскенімізбен, қалтамызда көк тиын жоқ еді. Туған-туыс пен банктер қарыз беруден бас тартты. Жақында ғана несиеге алған Газельді кепілге қоюға тура келді. Қайта кепілге қойылған көлік үшін банк 2 мың доллар берді. Осы...

Батыс Қазақстан облысының «Атамекен» Өңірлік кәсіпкерлер палатасында монополияға қарсы ережелердің түсіндірілуі жөнінде дау өршіді. 19 тамызда Кәсіпкерлердің құқығын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл кеңесі монополияға қарсы департамент бизнесмендерді негізсіз қудалап жатыр деп мәлімдеді. Бірақ шенеуніктер өз ұстанымынан танбақ емес, сондай-ақ оларды прокуратура да қолдап отыр. Ал сот кәсіпкерлер жағында.

Қант «қосып», газды қымбаттатқан

Батыс Қазақстанның бірнеше кәсіпкеріне сұйытылған табиғи газдың көтерме құны мен қант бағасын өзара келісіп белгіледі деген айып тағылған. Монополияға қарсы департамент қызметкерлерінің айтуынша, Орал мен Ақтөбе қаласындағы «Алтындары» ЖШС, «Анвар», «Лучшее решение» и «Идеал-маркет» деген 4 гипермаркеттің иелеріне былтыр жазда қантқа бірдей баға белгіледі деген айып...

Euromonitor International агенттігінің зерттеуіне сүйенсек, 2019 жылы балмұздақ нарығы қаржылай 9% -ға, яғни, 84,8 млрд теңгеге, ал сандық тұрғыда 3% -ға артып, 27 мың тоннаға жеткен. Бір балмұздақтың орташа бағасы 6 пайызға қымбаттаған. Осы орайда ТМД және Еуропадағы балмұздақ индустриясының халықаралық сарапшысы Дмитрий Докин «Курсивке» аталмыш нарықтың беталысы қандай және отандық өндірушілер өз өнімін экспортқа шығарарда нені ескеруі керектігін айтып берді.

Дмитрий Докиннің пайымдауынша, қазақстандық балмұздақ өндірушілерінің экспорттық әлеуеті айтарлықтай жоғары. Атап айтқанда, сарапшының пікірінше, ішкі нарықтағы көшбасшы – «Шин-Лайн» компаниясының өз тауарын Қазақстан нарығына ғана емес, сонымен қатар экспортқа шығаруға барлық мүмкіндігі бар. 

Қазіргі кезде қазақстандық балмұздақ Ресей, Моңғолия...

Foodtech – бүкіл әлемде жедел қарқынмен дамып келе жатқан және бизнестің әдеттегі иірімін ғана емес, адамдардың әдет-дағдысын да өзгерткен қызмет. Алда бізді клиенті жоқ мейрамханалар, бизнестегі big data және клиент үшін қызу бәсеке күтіп тұр. Өйткені отандық нарыққа Яндекс.Еда, Glovo, Wolt сынды жаһандық ойыншылар кіріп жатыр.

Әлемдік нарық көлемі – $96,2 млрд

McKinsey компаниясының сарапшылары әлемдік азық-түлік жеткізу және дайын тамақ нарығын 96,2 миллиард долларға бағалайды.

Қазіргі кезде мейрамханалар мен фаст-фуд желілерінде дайындалатын астың 4 пайызы және азық-түліктің 1 пайызы жеткізу қызметі арқылы сатылады екен. 

Егер орташа көрсеткіштерді есепке алмасақ, онда дайын тамақты тұтынушылар көшін АҚШ азаматтары бастап тұр, америкалықтарды...

2020 жылдың 1 қаңтарында Қазақстанға аталмыш саланы ретке келтіру үшін берілген мерзім бітеді. Содан кейін стандартқа сай келмейтін сүт қабылданбайды. 

Тұяқ серпіп үлгермейсің…

Негізінде, өнім құрамы мен тазалығына қойылатын талаптар, шикізат жинаудың бекітілген ережесі бар. Кәсіпорындар мен жеткізушілер 2018 жылдан осы стандарттар бойынша жұмыс істеуі керек еді. Алайда бұл реформа тағы да 2 жылға шегерілген болатын.

Бұл туралы Қазақстан сүт одағының Павлодарға жұмыс сапарымен келген мамандары ескертті. Шикізат стандартқа сай болу үшін қорадағы малды қалай жемдеп-бағуды, оның сүтін жинау мен сақтау тәртібін үйрететін жол картасын әзірлеген. 

Қазақстан сүт одағының атқарушы директоры Владимир Кожевников БАҚ-қа арналған брифинг барысында:

«Аталмыш жол картасы...

Қазақстанда соңғы 7 жылда табақ шыны зауытын салу мәселесі бірнеше рет талқыға түскен еді. Оны Ақтөбе мен Қызылорда, Павлодар қаласында іске қосу жоспарланған. Егер бірінші жағдайда мемлекет бұл іске қатты қолдау көрсетсе, ал Павлодардағы жеке инвестор көтпеген кедергіге тап болған.

«ИнтурСервисПульс» ЖШС 2021 жылы Павлодар облысында табақ шыны шығаратын зауытты іске қосуды жоспарлап отыр. Жоба құны – 145 миллион доллар, ал жобалық қуаты – жылына 140 мың тонна немесе 10,5-11 миллион шаршы метр әйнек шығару. Бүгінде болашақ шыны зауытына электр қуаты желісі, кәріз жүйесі, Қалқаман станциясынан ұзындығы 4,2 км болатын теміржол желісін жеткізу мәселелері шешілген. Болжам бойынша, жоба 5-6 жылды...

Бизнесмен Вадим Синкевич кәсібін жаңадан бастағанда, қолдағы барын осы іске салады. Тіпті тірлігінің табысты боларына ешкім сенбеген қиын кезеңде де, бұл кәсібін тастамады. Қазір ол басқарып отырған компания – Атырау облысында қалааралық тасымалмен айналысатын жалғыз ресми тасымалдаушы, ал фирманың жылдық айналымы 2 миллион долларды құрайды. Осы табысты бизнестің тарихы туралы кәсіпкер «Курсивке» айтып берді.

Идея және ескі автобус

2005 жылы кәсіпкер жолаушылар тасымалымен айналысуға бел буады.  Сол кезде  Атырау маңында «Болашақ» мұнай-газ өңдеу зауытының құрылысы басталған еді, жобаны іске асыратын оператордың болжамы бойынша, ол жаққа 16 мыңға жуық маман жұмысқа тартылуы тиіс. Бұл –жұмысшыларды күнделікті қаладан құрылыс алаңына және кер...

Биыл Оңтүстік астананың шілдесі аптап ыстық, ауа температурасы қалыпты деңгейден бірнеше градусқа жоғары болды.  

«Шілде айының алғашқы екі онкүндігінде Қазақстан территориясында жылы ауа ағысы мен жердің атмосфералық қысымы жоғары болды. Бұндай синоптикалық жағдай шілденің алғашқы жартысында Алматы облысында ауа температурасы қалыпты деңгейден 1,5…3,2°С, ал Алматы қаласында 3,2 градусқа жоғарылауына ықпал етті»,– деп хабарлады «Қазгидромет».

Осы орайда «Шин-Лайн» компаниясының балмұздақ өндірісі былтырғы көрсеткішпен салыстырғанда, 20 пайызға өскен. Компания өкілдерінің айтуынша,  бұл –  Қазақстандағы сатылымды арттырумен қатар, экспорт өсімі және нарыққа жаңа өнімдердің шығарылуы есебінен жоспарланған өсім. Сонымен қатар, Алматыдағы қатты ыстық шілде айында сатылымның артуына ықпал етіп, жаңбырлы...

Жақында ғана Facebook әлеуметтік желісінің қолданушылардың жеке деректері мен цифрлық ізіне қол жеткізетіні белгілі болды. Қазақстанда цифрлық сертификат енгізіліп жатыр. Ал Илон Маск тіпті алысқа кетті: ол миға бірден қосылатын имплант жасайтынын хабарлады. 

3 шілде күні Facebook, Instagram және WhatsApp мессенджерінің жұмысында ірі  іркіліс болды: қолданушылар бірнеше сағат бойы қосымшаларға кіре алмай, жаңалықтар тізбегін көре алмай қалды. Сонымен қатар  сервистің үшеуі де сурет ашпай, аватардағы бейнені көрсетпей тұрып алды.  

Соның салдарынан қолданушылар Facebook және Instagram-ның веб-нұсқасында ерекше жайтты байқады: суреттің орнына оны мәтіндік сипаттамасы пайда болды. Мәселен, ит жетектеген қыздың суретінің орнына «бұл суретте қыз бен ит тұруы мүмкін...

Екібастұз қаласының тұрғыны Талғат Ерекеев алдағы уақытта кір сабын шығаруды өндірістік деңгейде жолға қоймақшы. Істі қолға алғанына көп болмаса да, тірлігі ақырындап алға жылжып келеді. Сабын қайнату ісі – ежелден келе жатқан кәсіп. Сондықтан дүкенде толып тұрған тауарды шығаруды қолға алу – тәуекелі үлкен шаруа еді. Тек жоғары сапа және төмен бағамен ұта алады.  

Осы ретте кәсіпкер, әпкесі Базаркүл Адаева мен жездесі Тимурға өз идесы мен есеп-қисабын көрсеткенде, тек сапаға сенім артқан. Нәтижесінде, тәуекелге бел буады. 

Ал құрал-жабдыққа, ғимаратты жалға алуға, шикізатқа қажетті қаржыны қайдан алды? Базаргүл Адаеваның айтуынша, олар алдымен 3 миллион теңге грант алуға талпынған. 

«Екібастұзда...

CashMaster – Қазақстан мен Қырғызстан терминал нарығының 70 пайызын қамтып отырған компания. Құрал-жабдықтарды CashMaster-дің өзі шығарады. Бұл жерде темір кесуден бастап, дайын өнімді жинау мен терминалдың күйін келтіруге дейін бәрін өздері жасайды. 

Компанияның негізін қалаушы Бейбіт Асанбаев кезінде ірі компанияда жақсы қызметте жүрген жерінен еш себепсіз шығарып жібермегенде, бұл мүмкіндіктен айырылып қалар едім дейді. Ол кезде оның жасы 37-де еді. 

 «Мені дер кезінде жұмыстан шығарып жібергені жақсы болды», – деп күледі әңгіме барысында Бейбіт Асанбаев. 
CashMaster тарихы: жекізушіден өндірушіге дейін 

Нарықтағы өз орнын табу талпынысы Бейбіт Асанбаевты ТМД бойынша төлем терминалдарын бір өзі жеткізетін ресейлік монополист компанияға алып келді. Уақыт...

Солтүстік Қазақстан облысы тұрғындары арасында түйе шаруашылығына экскурсия жасау танымал болып келеді. Бұл жануар облыс халық үшін экзотика болмаса да, аймақта бұдан үлкен түйе өсіретін шаруа қожалығы жоқ. Енді оның қожайыны түйе сүтінен бөлек, экскурсиядан да табыс тауып отыр.
 
Қостанайда ішкі туризмді дамытуға маманданған экскурсия бюросы қызығушылық танытқандарды түйе фермасына саяхатқа шақырады.

Туристік ұйым жетекшісі Валерий Гумиров экскурсияның бұл түрін бұрыннан қолға алғысы келгенін, алайда серіктес таба алмай жүргенін айтады. 

Еуропада шаруа қожалықтарына саяхаттау – демалыстың кең таралған түрі. Шағын шаруашылықта төрт түліктің төлімен ойнап қана қоймай, ірімшік қайнатып, жұмыртқа, жеміс-жидек жинауға да болады. Ферма жағымды көңіл-күй сыйласа, туристер...

Ата-анасы сәбиіне ең жақсысын таңдайтыны анық. Бұл өз кезегінде жеңіл өнеркәсіпті, жеке кәсіпкерлік деңгейінде болсын, дамытуға мүмкіндік береді.

Кәсібің – нәсібің

Ақсулық жас кәсіпкер Дарья Ларичева жақында жергілікті әкімдіктің көмегімен қол жеткізген тұрғын-жайды жөндеу жұмысын бітіріп, жаңа туған нәрестелерге арналған киім-кешек тігу ісін жолға қоймақ.

Жас келіншек жеке кәсібін қолынан жақсы келетін шаруадан бастаған. Колледжде тігін ісін игеріп, түрлі ательеде біраз тәжірибе жинақтаған. Енді өзі тігіншілікті мықтап қолға алмақ. Ең маңыздысы – ниша табу болса, Дарьяны өмірдің өзі осы жолға алып келген. 

Бәрі баласына арнап көрпе-жастық тігуден басталды. Жаңа дүние таныс қыз-келіншектерге ұнап, олар да нәрестеге арналған көрпе-жастық тігіп беруін...

Шымкенттік кәсіпкерлер «тоқтауға болмайды» деген белгілердің қойылуына қарсы. Олардың айтуынша, кафе мен дүкеннің алдына көлік қоюға тыйым салу – кәсіпті шығынға батыратын шара. 

Табыс азайып барады

Шымкент қаласының кәсіпкерлер Палатасына жеке кәсіпкер Наталья Григор шағымын арқалай келген. Кәсіпкердің айтуынша, сауда нүктелерінің алдына тоқтауға тыйым салатын белгі орнатқалы бері, кәсібі шығынға бата бастаған.
 
«Альянс» сауда қатарының алдында «тоқтауға болмайды» деген белгі тұр. Көлікті қоятын жер жоқ, сондықтан адамдар тоқтамай өтіп кетеді. Содан сауда жоқ, жалға алушылар қиналып кетті. Бұл түйткілдің туындағанына жылға жуықтады. Осы уақытта табысымыздың 15 пайызынан айырылдық», – дейді Наталья Григор. 

Шымкент кәсіпкерлер Палатасының кәсіпкерлер құқығын қорғау және...