Жаңалықтар

Осыдан үш жыл бұрын түйеқұс өсіруді қолға алған маңғыстаулық кәсіпкер уақыт өте келе фермасының қаладағы ең белгілі туризм нысанына айналып, ал отбасының шағын кәсібі облыс халқының 5 пайызын ет және жұмыртқамен қамтамасыз ететін деңгейге жетеді деп тіптен ойламаған. 

Отбасылық кәсіп

Торонто университетін «Бизнес және логистика» мамандығы бойынша бітірген соң, Есен Боранбай бауырымен бірге туған Ақтауына қайтып оралады. Канадада алған білімі дәл осы жерде кәдеге асады. Дәл сол кезде әкесі 22 гектар жер сатып алып, құс өсірумен айналысуды жоспарлап жүрген. Фермаға алдымен бөденелер алынған. Содан кейін Ресейден ересек түйеқұстар әкелінді.

«Ғаламтордан түйеқұс туралы оқып, оларға біз жақтың ауа-райы жағатынын, тез жерсініп...

Bloomberg агенттігі белгісіз дереккөзіне сілтеме жасай отырып, Қазақстан Үкіметі «Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг» (ҚПО) халықаралық консорциумы құрылтайшыларынан 1 млрд доллар көлемінде қаржы талап етіп отырғанын хабарлады. 

«Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг» – Қарашығанақ кен орнында  1997 жылдан бері соңғы өнімді бөлісу келісімі негізінде жұмыс істейтін  халықаралық консорциум (оның акционерлері: Eni – 29,25%, RoyalDutchShellPlc – 29,25%, Chevron – 18, «Лукойл» – 13,5% және «ҚазМунайГаз» – 10%). Кейінгі кезде өнім бөлісу келісім жүйесі осы шарт қолданылатын елдерде қоғам сынына ұшырап жұр. ӨБК үлгісі бойынша мұнай-газ келісімдерін трансұлттық компаниялар  көбінесе мұнай қорына бай, бірақ оны  өздігінен игеруге қаржысы жоқ үшінші әлем елдерінің үкіметімен жасаған. 

Бөлшектейтін жүйе 

«КПМГ Аудит» «АлмаТел Қазақстан» АҚ-ның («Алма-ТВ» сауда белгісі) 2018 жылғы шоғырландырылған қаржылық есеп-қисабы туралы теріс пікір білдірді. Аудиторлық есеп 3 қыркүйек күні Қазақстан қор биржасының сайтында жарияланған.

Аудиторлық қорытындыға сүйенсек, ұсынылған қаржылық есеп «АлмаТел Қазақстан» тобындағы компаниялардың 2017 жылдың 31 желтоқсаны мен 2018 жылдың 31 желтоқсан аралығындағы шоғырландырылған қаржылық жағдайын, сондай-ақ осы уақыттағы қаржы көрсеткіштері мен бір жылдық қаржы айналымы туралы толық және нақты ақпарат бермейді. Осылайша аудиторлар компанияның есеп-қисабы халықаралық қаржылық есеп стандарттарына сай емес деп тұжырымдаған. 

Аудиторлардың мәліметтеріне сүйенсек, 2018 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша, «Алма-ТВ» негізгі қаражатының нақты  құны оның балама құнынан айтарлықтай айырмашылығы болып, 24,37 млрд...

Павлодар облысы, Луганск ауылының тұрғыны аймақ жұрты келіп тамақтанып, демалысын өткізетін кафе ашқан. Германияда бір жыл өмір сүрген Вадим Годун 2017 жылы отбасылық жағдайына байланысты Қазақстанға қайта оралған. Одан кейін де шетелге кетуге мүмкіндік туындаған еді, бірақ Вадим елде қалып, өз арманын жүзеге асырып, жеке кәсіп ашуға бел буады. 

Жергілікті әкімдіктегі жұмысына қайта оралғысы келмеді. Кәсіп бастаудың түрлі жолдарын қарастырып жүргенде, 12 жылдан бері бос тұрған  асхана ғимаратына көзі түседі. 

«Оны басып кеткен қурай мен шөптің арасынан байқау қиын еді. Не істеуге болатынын ойластырып, кафе ашқан жөн деп шештім. Оның үстіне біздің ауылда да, оған жақын жатқан елдімекендерде де...

Ғалымдардың айтуынша, Батыс Қазақстан облысының сүт шаруашылығы ескі жүйемен дамып келеді. Ірі шаруа қожалықтары сүтті мал ұстауға құлықты емес, өйткені бұл – шығыны мен машақаты көп тірлік. 

Ниет бар, қаржы жоқ

Ірі қара өсіретін шаруа қожалығының  (бұндағы ірі қара 850 бас, ал жаздыгүні 1300-ге дейін жетеді) басшысы Киікбай Айдарәлиев 1200 бас ірі қараға арналған сүт фермасын салуға ниетті. Бұл ниетін аймақтық инвестиция тарту жөніндегі кеңесте қаңтар айында мәлімдеген-тұғын. Оның айтуынша, Ringo milk жобасының құны 3,9 млрд теңгені құраса, соның 60 пайызын (шамамен 2 млрд теңге) Аграрлық несие корпорациясы арқылы несиеге алмақ. Жоба бойынша, сүт фермасы жылына 7 мың тонна сүт...

«Каравай» асханалар желісінің иесі Адхам Умаров, қазіргі кезде миллиондаған кіріс кіргізетін кәсібін бастау үшін, жалғыз көлігін кепілге қоюға тура келді дейді.

Ең маңызды екі жыл

Кәсіпкердің айтуынша, кез келген кәсіп қайталаудан басталады. Ол кезде Шымкентте кондитерлік желілер аса танымал еді, сондықтан жолдасы екеуі кәсіпті дәл осы істен бастағанды жөн көреді. Әйелі жұмыс істейтін мектептің қарсысында 30 шаршы метрлік орын жалға берілетін. 

«Осы жерді 2 жылға жалға алуға келіскенімізбен, қалтамызда көк тиын жоқ еді. Туған-туыс пен банктер қарыз беруден бас тартты. Жақында ғана несиеге алған Газельді кепілге қоюға тура келді. Қайта кепілге қойылған көлік үшін банк 2 мың доллар берді. Осы...

Батыс Қазақстан облысының «Атамекен» Өңірлік кәсіпкерлер палатасында монополияға қарсы ережелердің түсіндірілуі жөнінде дау өршіді. 19 тамызда Кәсіпкерлердің құқығын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл кеңесі монополияға қарсы департамент бизнесмендерді негізсіз қудалап жатыр деп мәлімдеді. Бірақ шенеуніктер өз ұстанымынан танбақ емес, сондай-ақ оларды прокуратура да қолдап отыр. Ал сот кәсіпкерлер жағында.

Қант «қосып», газды қымбаттатқан

Батыс Қазақстанның бірнеше кәсіпкеріне сұйытылған табиғи газдың көтерме құны мен қант бағасын өзара келісіп белгіледі деген айып тағылған. Монополияға қарсы департамент қызметкерлерінің айтуынша, Орал мен Ақтөбе қаласындағы «Алтындары» ЖШС, «Анвар», «Лучшее решение» и «Идеал-маркет» деген 4 гипермаркеттің иелеріне былтыр жазда қантқа бірдей баға белгіледі деген айып...

Euromonitor International агенттігінің зерттеуіне сүйенсек, 2019 жылы балмұздақ нарығы қаржылай 9% -ға, яғни, 84,8 млрд теңгеге, ал сандық тұрғыда 3% -ға артып, 27 мың тоннаға жеткен. Бір балмұздақтың орташа бағасы 6 пайызға қымбаттаған. Осы орайда ТМД және Еуропадағы балмұздақ индустриясының халықаралық сарапшысы Дмитрий Докин «Курсивке» аталмыш нарықтың беталысы қандай және отандық өндірушілер өз өнімін экспортқа шығарарда нені ескеруі керектігін айтып берді.

Дмитрий Докиннің пайымдауынша, қазақстандық балмұздақ өндірушілерінің экспорттық әлеуеті айтарлықтай жоғары. Атап айтқанда, сарапшының пікірінше, ішкі нарықтағы көшбасшы – «Шин-Лайн» компаниясының өз тауарын Қазақстан нарығына ғана емес, сонымен қатар экспортқа шығаруға барлық мүмкіндігі бар. 

Қазіргі кезде қазақстандық балмұздақ Ресей, Моңғолия...

Foodtech – бүкіл әлемде жедел қарқынмен дамып келе жатқан және бизнестің әдеттегі иірімін ғана емес, адамдардың әдет-дағдысын да өзгерткен қызмет. Алда бізді клиенті жоқ мейрамханалар, бизнестегі big data және клиент үшін қызу бәсеке күтіп тұр. Өйткені отандық нарыққа Яндекс.Еда, Glovo, Wolt сынды жаһандық ойыншылар кіріп жатыр.

Әлемдік нарық көлемі – $96,2 млрд

McKinsey компаниясының сарапшылары әлемдік азық-түлік жеткізу және дайын тамақ нарығын 96,2 миллиард долларға бағалайды.

Қазіргі кезде мейрамханалар мен фаст-фуд желілерінде дайындалатын астың 4 пайызы және азық-түліктің 1 пайызы жеткізу қызметі арқылы сатылады екен. 

Егер орташа көрсеткіштерді есепке алмасақ, онда дайын тамақты тұтынушылар көшін АҚШ азаматтары бастап тұр, америкалықтарды...

2020 жылдың 1 қаңтарында Қазақстанға аталмыш саланы ретке келтіру үшін берілген мерзім бітеді. Содан кейін стандартқа сай келмейтін сүт қабылданбайды. 

Тұяқ серпіп үлгермейсің…

Негізінде, өнім құрамы мен тазалығына қойылатын талаптар, шикізат жинаудың бекітілген ережесі бар. Кәсіпорындар мен жеткізушілер 2018 жылдан осы стандарттар бойынша жұмыс істеуі керек еді. Алайда бұл реформа тағы да 2 жылға шегерілген болатын.

Бұл туралы Қазақстан сүт одағының Павлодарға жұмыс сапарымен келген мамандары ескертті. Шикізат стандартқа сай болу үшін қорадағы малды қалай жемдеп-бағуды, оның сүтін жинау мен сақтау тәртібін үйрететін жол картасын әзірлеген. 

Қазақстан сүт одағының атқарушы директоры Владимир Кожевников БАҚ-қа арналған брифинг барысында:

«Аталмыш жол картасы...

Қазақстанда соңғы 7 жылда табақ шыны зауытын салу мәселесі бірнеше рет талқыға түскен еді. Оны Ақтөбе мен Қызылорда, Павлодар қаласында іске қосу жоспарланған. Егер бірінші жағдайда мемлекет бұл іске қатты қолдау көрсетсе, ал Павлодардағы жеке инвестор көтпеген кедергіге тап болған.

«ИнтурСервисПульс» ЖШС 2021 жылы Павлодар облысында табақ шыны шығаратын зауытты іске қосуды жоспарлап отыр. Жоба құны – 145 миллион доллар, ал жобалық қуаты – жылына 140 мың тонна немесе 10,5-11 миллион шаршы метр әйнек шығару. Бүгінде болашақ шыны зауытына электр қуаты желісі, кәріз жүйесі, Қалқаман станциясынан ұзындығы 4,2 км болатын теміржол желісін жеткізу мәселелері шешілген. Болжам бойынша, жоба 5-6 жылды...

Бизнесмен Вадим Синкевич кәсібін жаңадан бастағанда, қолдағы барын осы іске салады. Тіпті тірлігінің табысты боларына ешкім сенбеген қиын кезеңде де, бұл кәсібін тастамады. Қазір ол басқарып отырған компания – Атырау облысында қалааралық тасымалмен айналысатын жалғыз ресми тасымалдаушы, ал фирманың жылдық айналымы 2 миллион долларды құрайды. Осы табысты бизнестің тарихы туралы кәсіпкер «Курсивке» айтып берді.

Идея және ескі автобус

2005 жылы кәсіпкер жолаушылар тасымалымен айналысуға бел буады.  Сол кезде  Атырау маңында «Болашақ» мұнай-газ өңдеу зауытының құрылысы басталған еді, жобаны іске асыратын оператордың болжамы бойынша, ол жаққа 16 мыңға жуық маман жұмысқа тартылуы тиіс. Бұл –жұмысшыларды күнделікті қаладан құрылыс алаңына және кер...

Биыл Оңтүстік астананың шілдесі аптап ыстық, ауа температурасы қалыпты деңгейден бірнеше градусқа жоғары болды.  

«Шілде айының алғашқы екі онкүндігінде Қазақстан территориясында жылы ауа ағысы мен жердің атмосфералық қысымы жоғары болды. Бұндай синоптикалық жағдай шілденің алғашқы жартысында Алматы облысында ауа температурасы қалыпты деңгейден 1,5…3,2°С, ал Алматы қаласында 3,2 градусқа жоғарылауына ықпал етті»,– деп хабарлады «Қазгидромет».

Осы орайда «Шин-Лайн» компаниясының балмұздақ өндірісі былтырғы көрсеткішпен салыстырғанда, 20 пайызға өскен. Компания өкілдерінің айтуынша,  бұл –  Қазақстандағы сатылымды арттырумен қатар, экспорт өсімі және нарыққа жаңа өнімдердің шығарылуы есебінен жоспарланған өсім. Сонымен қатар, Алматыдағы қатты ыстық шілде айында сатылымның артуына ықпал етіп, жаңбырлы...

Жақында ғана Facebook әлеуметтік желісінің қолданушылардың жеке деректері мен цифрлық ізіне қол жеткізетіні белгілі болды. Қазақстанда цифрлық сертификат енгізіліп жатыр. Ал Илон Маск тіпті алысқа кетті: ол миға бірден қосылатын имплант жасайтынын хабарлады. 

3 шілде күні Facebook, Instagram және WhatsApp мессенджерінің жұмысында ірі  іркіліс болды: қолданушылар бірнеше сағат бойы қосымшаларға кіре алмай, жаңалықтар тізбегін көре алмай қалды. Сонымен қатар  сервистің үшеуі де сурет ашпай, аватардағы бейнені көрсетпей тұрып алды.  

Соның салдарынан қолданушылар Facebook және Instagram-ның веб-нұсқасында ерекше жайтты байқады: суреттің орнына оны мәтіндік сипаттамасы пайда болды. Мәселен, ит жетектеген қыздың суретінің орнына «бұл суретте қыз бен ит тұруы мүмкін...

Екібастұз қаласының тұрғыны Талғат Ерекеев алдағы уақытта кір сабын шығаруды өндірістік деңгейде жолға қоймақшы. Істі қолға алғанына көп болмаса да, тірлігі ақырындап алға жылжып келеді. Сабын қайнату ісі – ежелден келе жатқан кәсіп. Сондықтан дүкенде толып тұрған тауарды шығаруды қолға алу – тәуекелі үлкен шаруа еді. Тек жоғары сапа және төмен бағамен ұта алады.  

Осы ретте кәсіпкер, әпкесі Базаркүл Адаева мен жездесі Тимурға өз идесы мен есеп-қисабын көрсеткенде, тек сапаға сенім артқан. Нәтижесінде, тәуекелге бел буады. 

Ал құрал-жабдыққа, ғимаратты жалға алуға, шикізатқа қажетті қаржыны қайдан алды? Базаргүл Адаеваның айтуынша, олар алдымен 3 миллион теңге грант алуға талпынған. 

«Екібастұзда...

CashMaster – Қазақстан мен Қырғызстан терминал нарығының 70 пайызын қамтып отырған компания. Құрал-жабдықтарды CashMaster-дің өзі шығарады. Бұл жерде темір кесуден бастап, дайын өнімді жинау мен терминалдың күйін келтіруге дейін бәрін өздері жасайды. 

Компанияның негізін қалаушы Бейбіт Асанбаев кезінде ірі компанияда жақсы қызметте жүрген жерінен еш себепсіз шығарып жібермегенде, бұл мүмкіндіктен айырылып қалар едім дейді. Ол кезде оның жасы 37-де еді. 

 «Мені дер кезінде жұмыстан шығарып жібергені жақсы болды», – деп күледі әңгіме барысында Бейбіт Асанбаев. 
CashMaster тарихы: жекізушіден өндірушіге дейін 

Нарықтағы өз орнын табу талпынысы Бейбіт Асанбаевты ТМД бойынша төлем терминалдарын бір өзі жеткізетін ресейлік монополист компанияға алып келді. Уақыт...

Солтүстік Қазақстан облысы тұрғындары арасында түйе шаруашылығына экскурсия жасау танымал болып келеді. Бұл жануар облыс халық үшін экзотика болмаса да, аймақта бұдан үлкен түйе өсіретін шаруа қожалығы жоқ. Енді оның қожайыны түйе сүтінен бөлек, экскурсиядан да табыс тауып отыр.
 
Қостанайда ішкі туризмді дамытуға маманданған экскурсия бюросы қызығушылық танытқандарды түйе фермасына саяхатқа шақырады.

Туристік ұйым жетекшісі Валерий Гумиров экскурсияның бұл түрін бұрыннан қолға алғысы келгенін, алайда серіктес таба алмай жүргенін айтады. 

Еуропада шаруа қожалықтарына саяхаттау – демалыстың кең таралған түрі. Шағын шаруашылықта төрт түліктің төлімен ойнап қана қоймай, ірімшік қайнатып, жұмыртқа, жеміс-жидек жинауға да болады. Ферма жағымды көңіл-күй сыйласа, туристер...

Ата-анасы сәбиіне ең жақсысын таңдайтыны анық. Бұл өз кезегінде жеңіл өнеркәсіпті, жеке кәсіпкерлік деңгейінде болсын, дамытуға мүмкіндік береді.

Кәсібің – нәсібің

Ақсулық жас кәсіпкер Дарья Ларичева жақында жергілікті әкімдіктің көмегімен қол жеткізген тұрғын-жайды жөндеу жұмысын бітіріп, жаңа туған нәрестелерге арналған киім-кешек тігу ісін жолға қоймақ.

Жас келіншек жеке кәсібін қолынан жақсы келетін шаруадан бастаған. Колледжде тігін ісін игеріп, түрлі ательеде біраз тәжірибе жинақтаған. Енді өзі тігіншілікті мықтап қолға алмақ. Ең маңыздысы – ниша табу болса, Дарьяны өмірдің өзі осы жолға алып келген. 

Бәрі баласына арнап көрпе-жастық тігуден басталды. Жаңа дүние таныс қыз-келіншектерге ұнап, олар да нәрестеге арналған көрпе-жастық тігіп беруін...

Шымкенттік кәсіпкерлер «тоқтауға болмайды» деген белгілердің қойылуына қарсы. Олардың айтуынша, кафе мен дүкеннің алдына көлік қоюға тыйым салу – кәсіпті шығынға батыратын шара. 

Табыс азайып барады

Шымкент қаласының кәсіпкерлер Палатасына жеке кәсіпкер Наталья Григор шағымын арқалай келген. Кәсіпкердің айтуынша, сауда нүктелерінің алдына тоқтауға тыйым салатын белгі орнатқалы бері, кәсібі шығынға бата бастаған.
 
«Альянс» сауда қатарының алдында «тоқтауға болмайды» деген белгі тұр. Көлікті қоятын жер жоқ, сондықтан адамдар тоқтамай өтіп кетеді. Содан сауда жоқ, жалға алушылар қиналып кетті. Бұл түйткілдің туындағанына жылға жуықтады. Осы уақытта табысымыздың 15 пайызынан айырылдық», – дейді Наталья Григор. 

Шымкент кәсіпкерлер Палатасының кәсіпкерлер құқығын қорғау және...

Бұл байланыс операторын 2019 жылдың 19 маусымында Beeline сауда белгісінің иесі «Кар-Тел» ЖШС іске қосты. Қазіргі кезде қазақстандық алғашқы MVNO-оператор бета-тестілеу режимінде жұмыс істеп тұр.
 
Виртуалды ұялы байланыс операторы немесе MVNO-оператор (mobil evirtual network operator) – өзге оператордың дайын инфрақұрылымын қолдана отырып, өз брендімен қызмет ұсынатын ұялы байланыс операторы. 

Жеке сайтында: «izi – классикалық операторлардан бүкіл қызметін онлайн режимде ұсынуымен ерекшеленетін мобильді цифрлық оператор. Біз қызмет кеңселерінің орнына мобильді қосымшаны, сall-орталықтардың орнына чат-қолдауды пайдаланамыз. Қосылу, қызметті басқару және өзге де сервис «izi» мобильді қосымшасы арқылы жүзеге асырылады» деп жазылған. 

Сондай-ақ, оператор сайтында SМS, қоңырау шалу және интернет трафигі бар...

Жеке кәсіпкер алақандай жер мен кәсібі үшін 2 сот сатысынан өтуге мәжбүр болған.

Кәсіпке арналған шаршымерт

Павлодар сотында  жергілікті етікші мен қалалық әкімдік арасындағы даулы мәселені қараған сот отырысы аяқталды. Жеке кәсіпкер Бағдат Байманқұлов аяқ киім жөндейтін кәсіп ашу үшін 2015 жылдың желтоқсанында аукцион арқылы бірнеше шаршыметр жерді жалға алады. Сауда орталығының қасында, адам аяғы қалың жерде орналасқан етікшінің ісі алға басып, оның қызметі сұранысқа ие болды. Шеберге тұрақты келетін клиенттері де көбейді. 

Ал 2018 жылдың тамыз айында жеке кәсіпкер дүңгіршегі тұрған жерді жалға алу мерзімін тағы 10 жылға ұзарту туралы Павлодар әкіміне арыз жазғанымен, әкімдік жалға алу мерзімін ұзартудан...

Жаңа Экологиялық кодекс қабылданса, бұрыннан келе жатқан өнеркәсіп кәсіпорындары банкротқа ұшырауы мүмкін.  Uralsk Green Forum халықаралық экологиялық форумында өндіріс саласының мамандары салалық мекеме өкілдерімен осы және өзге де өзекті мәселелерді талқылады. 

Аталмыш форумның ұйымдастырушысы – «Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг Б. В.» консорциумы.

«Біздің басты мақсатымыз – мұнай мен газ өндірудегі қалдықты азайту бойынша  әлемдік стандарттарға жету. Ілеспе газды жағу барысында қоршаған ортаға тигізетін зиянын төмендету үшін жаңа технологияларды ендіруді қолға алып жатырмыз», – деп атап өтті ҚПО бас директоры Эвин Блом. 

Оның айтуынша, ҚПО-ның жеткен жетістіктері де жоғары – көмірсутекті өндіру барысында ілеспе газ жалындап жанбайды, компания оны бұрғылау кезінде-ақ жағып...

Жамбыл облысы, Жуалы ауданының еңбекке жарамды тұғындарының үштен бір бөлігі орта және шағын бизнес саласында еңбек етеді. Ауданда ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруден бөлек, тұрмыстық қызмет көрсету саласы да дами бастаған. 

Ауылдағы жаңа леп 

Қазіргі кезде Жуалы ауданында 51 мыңға жуық адам тұрады, соның 30 мыңнан астамы – еңбекке жарамды жастағы тұрғындар. Соның 9 мыңы шағын кәсіппен айналысады. Жуалы тұрғындарының 15 мыңы жеке үй-жай шаруалығының арқасында күнелтсе, біршамасы әлеуметтік жәрдемақы алады. 

Жуалы ауданы әкімдігінің кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасынының басшысы Талғат Әміралиевтің айтуынша, кәсіппен айналысқысы келгендер тек ауыл шаруашылық өнімдерін өндірумен шектеліп жатқан жоқ. Тұрғындар  ауылда азық-түлік дүкені ғана емес, сұлулық салоны...

Соңғы жылда Шығыс Қазақстандағы туристердің саны 30 пайызға артқан. Бұқтырма мен Алакөлдің демалыс орындарына жолдама көктемнің басында-ақ сатылып кеткен көрінеді. 

Шынайы статистика

Шығыс Қазақстан облысының туристік саласы жылдан-жылға өсім көрсетіп келеді. Мәселен, Статистика комитетінің сайтында жарияланған деректерге сүйенсек, 2018 жылы ШҚО-да ішкі туристердің қатары 339 мың адамнан асып жығылған. Аталмыш көрсеткіш аймаққа нақты мақсатпен: демалыс пен ем-дом қабылдап, денсаулығын түзеу  үшін келген адамдардың саны (оған іс-сапармен келген жандар кірмеген). 2017 жылмен салыстырсақ, өсім 30 пайызды құрайды.
  
Демалыс барысында туристер ШҚО-да 21,2 млрд теңгеден аса қаржы қалдырған, ол бір жыл бұрынғы көрсеткішпен салыстырғанда 9 пайызға артық. Бұл қаржының 3,5 млрд...