2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап Қазақстанда үш арнайы салық режимін енгізетін жаңа Салық кодексі қолданыла бастайды. Олар салық төлеу тәртібін ғана емес, сонымен қатар, азаматтардың міндетті зейнетақы жарналарын қалай аударатынын да қарастырады.
Яғни аударым үш туралы жазып отырмыз: өзін-өзі жұмыспен қамтығандар үшін, жеңілдетілген декларация төлеушілер үшін және шаруа немесе фермер қожалықтары үшін. БЖЗҚ осы сегменттердің әрқайсысы қандай жарналар төлеуге міндетті екенін түсіндірді.
Өзін-өзі жұмыспен қамтығандарға қандай жарна төлеу керек
2026 жылдан бастап Қазақстанда өзін-өзі жұмыспен қамтығандар немесе жеке кәсіпкерлер емес және қызметкерлерді жалдамайтын жеке тұлғалар үшін жаңа режим пайда болады. Ол Үкімет бекіткен 40 қызмет түрінің тізімі үшін ғана қолжетімді болады.
Өзін-өзі жұмыспен қамтығандар табысы айына 300 АЕК-тен (шамамен 1,3 млн теңге) аспаса (немесе жылына 3600 АЕК, шамамен 15,6 млн теңге) осы режим бойынша жұмыс істей алады.
Олар өз бетінше төлеуге міндетті:
- міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) – табыстың 1% ;
- жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) – табыстың 1%.
Сонымен қатар, өзін-өзі жұмыспен қамтығандардың қызметі интернет-платформалар немесе мобильді қосымшалар арқылы жүргізілгенде, зейнетақы жарналарын платформа операторы ұстап қалады және аударады.
Жеңіл декларациямен төлеушілер үшін не өзгереді
Бұл режим жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғаларға арналған. Алайда олар бірнеше шартқа сәйкес келуі қажет:
- жылдық табыс 600 мың АЕК-тен аспайды (шамамен 2,6 млрд теңге);
- қызмет осы режим үшін тыйым салынған тізімге кірмейді.
Мұнда зейнетақы жарналары өзін-өзі жұмыспен қамтығандарға қарағанда едәуір жоғары:
- МЗЖ – табыстың 10% ;
- Жұмыс берушінің МЗЖ – 2026 жылы 3,5%, 2028 жылы 5%-ға дейін өсті.
Айта кетейік, 2025 жылы жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарнасы 2,5% құрады.
Шаруа және фермер қожалықтары үшін зейнетақы жарналары
Шаруа қожалықтары меншігінде немесе жер пайдалануында жер учаскелері болса, өздерінің арнайы режимін қолдана алады.
Олар үшін ставкалар жеңілдетілген декларациямен бірдей.
Сонымен қатар, егер шаруа қожалықтары өздерінің ТЖК-на жатпайтын қызметтен кіріс алса, осы түрлер бойынша жеңілдетілген декларация бойынша немесе жалпыға бірдей белгіленген тәртіппен салық төлеу қажет.
Жарналарды төлеу мерзімі
Жоғарыдағы барлық санаттар (өзін-өзі жұмыспен қамтығандар, оңайлатылған декларация, ШФҚ) МЗЖ және жұмыс беруші міндетті зейнетақы жарнасын табыс алынған айдан кейінгі айдың 25-не дейін аударуға тиіс.
БЖЗҚ мәліметтері бойынша, реформаның мақсаты – әлеуметтік және зейнетақы жүйесіне көбірек азаматтарды тарту, шағын бизнестің жұмысын жеңілдету және салықтық әкімшілендіруді цифрландыруды жеделдету.
Жаңа режимдер:
- өзін-өзі жұмыспен қамтығандар мен микробизнесті зейнетақы жүйесімен қамтуды кеңейту;
- мобильді қосымшалар арқылы басқаруды ыңғайлы ету;
- көлеңкелі кірістің үлесін азайтыңыз.
