Жаңалықтар

Атырау облысында «Атырау мұнай өңдеу зауыты»  ЖШС-ның Жайық өзені бойындағы су сору станциясының маңынан табылған өлі балықтардың неден қырылғанын ведомствоаралық комиссия анықтап жатыр деп хабарлайды Kursiv.kz тілшісі. 

19-желтоқсан күні әлеуметтік желілерде Жайық өзенінің Атырау облысы аймағындағы бөлігінде өлі балықтар табылғаны жөнінде видео тараған еді.

«Осы фактіні нақтылау және себебін анықтау үшін 20-желтоқсан күні ведомствоаралық комиссия көрсетілген аймақты, яғни,  Атытау МӨЗ-нің су сору аймағын қарап шықты. Атырау облысы бойынша экология департаментінің, «Қазгидромет» РМК, Тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің сапасы мен қауіпсіздігін бақылау департаментінің өкілдері келді», –деді брифингте Атырау аумақтық орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі инспекциясы басшысының міндетін атқарушы Арман Молдашев.

«Самұрық-Қазына» Ұлттық әл-ауқат қоры» акционерлік қоғамы 2019 жылдың қорытындылары бойынша компаниялар тобы сыртқы қарызының $650 млнға төмендеуін күтіп отыр. Бұл турасында Әл-ауқат қорының қоғаммен байланыс және маркетингтік коммуникациялар департаменті хабарлады. 

Атап айтқанда, АО «ҚТЖ» ҰК» АҚ $780 млн сомасындағы еурооблигацияларды мерзімінен бұрын жапты, бұл ҚТЖ мінденттемелері берешек портфеліндегі жалпы мөлшердің тұрақты валютадағы үлесін 57%-дан 36%-ға дейін азайтуға мүмкіндік берді.   

Сонымен қатар, қор нарықтық шарттармен топ ішіндегі қаржыландыруды дамытуды жалғастыруда. 2019 қорытындылары бойынша еншілес ұйымдарды несиелендіру 185 млрд теңгеден астам соманы құрады, бұл инвестициялық жобаларды дер кезінде жүзеге асыруға жол беріп, қор тобының топтастырылған берешегін арттырған жоқ. 

2019 жылғы...

Еліміздің мықты клубтарының бірі – Алматының «Қайраты» футзалдан Қазақстанның 2019 жылғы Кубогінің жеңімпазы атанды.

Нұр-Сұлтан қаласында өткен ақтық ойында бразилиялық бапкер Пауль Рикардо Фигейра Силваның (Кака) шәкірттері  шиелініскен текетіресте талдықорғандық «Жетісу» клубынан басым түсті.

Шешуші ойынның алғашқы таймы алматылықтардың елеулі басымдылығымен өтіп, Тайеби мен Дәурен Нұргожин соққан екі доп, үзіліске дейін есепті 2:0 жеткізіп, оларға жәйлі жағдайды қамтамасыз етті.

Алайда ойынның екінші жартысында жетісулықтар қарсыластарына есе жібермей, кейде, тіпті, одан басым түсіп жатты. Дегенмен «Қайрат» азулылығын танытып, өздерін жеңіске жетелеген 4:3 есебін сақтай білді..

«Матч  өте қызықты болды, екі команда да жақсы ойын көрсетті. Біз команданың жаңа, ойыны әл...

Қазақстан Премьер-лигасының 12 клубы маусым алдында жаттығу, қызметкерлердің жалақысы, жаттығу алаңдарын жалға алу, матчтарды ұйымдастыру және медициналық қызмет көрсету үшін, жалпы сомасы 29,292 млрд теңге қаржы сұраған. 

Соның ішінде, салық төлеушілер үшін ең  қымбатқа түскен клуб – шымкенттік «Ордабасы», олар 5 млрд теңге сұраған.  Ал ең аз қаржы сұраған алматылық «Қайрат» –  892 млн теңге.

ҚПЛ клубтарына 2019 жылы бюджеттен бөлінген қаржының толық кестесі:

1. «Ордабасы» – 5 млрд теңге
2. «Қайсар» – 4 млрд теңге
3. «Жетісу» – 3,3 млрд теңге
4. «Тобыл» – 3,1 млрд теңге
5. «Ақтөбе» – 2,4 млрд теңге
6. «Шахтер» – 2 млрд теңге

АҚШ президенті Дональд Трамп сенаттағы сот процесін кейінге қалдырмай, дереу өткізуді талап етті. Бұл турасында Интерфакс хабарлады.

«Демократтар маған Өкілдер палатасында не заңгерлер, не куәгерлер, жалпы ештеңе бермей, тиісті сот процесін өткізуге мүмкіндік жасамаған соң, олар сенатқа сотты қалай өткізу керектігі туралы айтқысы келеді. Шын мәнінде, оларда (демократтарда) ешқандай айғақтар жоқ, олар, тіпті, ешқашан пайда болмайды да. Олар осыдан құтылғысы келеді. Мен дереу сот өткізуді талап етемін!» – деп жазды Трамп Twitter-де.

Ол демократтардың Өкілдер палатасында бірде бір республикалықтың дауысына ие болмағанын атап өтті.

«Республикалықтар ешқашан мұндай бірауызды болған емес! Демокртардың жағдайы нашар болғанысоншалықты, олар, тіпт...

Қазақстанның ауыр атлетика федерациясы (ҚААФ) Қазақстанның допингі қарсы ұлттық орталығымен (ҚДҚҰО) бірлесіп, тыйым салынған препараттарды қолдану бойынша спортшылар мен бапкерлерге қатысты тексеру жүргізді.

Допингке қарсы ережені бұзған спортшылар тізіміне жеті зілтемірші кіріпті, олар: Аружан Көлбай (Алматы), Гүлдана Жүніс (Алматы), Асылжан Бектай (Қызылорда облысы), Әлішер Сейітқазы (Алматы), Ерасыл Кеңесбаев (Алматы), Максим Ню (Шымкент) және Тимур Хасаров (Алмататы облысы). Олардың барлығы екі жылдық дисквалификацияға ұшырады.

Бұдан бөлек, ауыр атлетикадан екі бапкер төрт жылға  дисквалификацияланды – Айбол Көлбаев республикалық спорт колледжінен және Талғат Абен мамандандырылған жоғары спорт шеберлігі мектебінен.

Естеріңізге салсақ, 18-желтоқсанда Қазастан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев «Дене шынықтыру және спорт мәселелері жөніндегі Қазақстан...

Сыртқы істер министрі Мұхтар Тілеуберді үкімет қалтарысында Қазақстанның Ресейдегі елшісі Иманғали Тасмағамбетовтың қызметінен босатылуына қатысты пікір білдірді, деп хабарлайды Kursiv.kz тілшісі.

Ол зейнет жасына жетуіне байланысты өз қалауымен қызметінен кетті, сондықтан ол сыртқы істер министрлігі жүйесінде қалмайды, деп ойлаймын», – деді журналистердің тиісті сұрағына жауап берген Тілеуберді. 

Оның айтуынша, Қазақстан Республикасының Ресей Федерациясындағы  уақытша сенімді өкілінің міндеттерін кеңесші-уәкіл Нұржан Қажыақбаров атқаруда.

«Мен кеше арнайы бұйрыққа қол қойдым. Нұржан Қажыақбаров, елшіліктегі екінші адам, қазір ол Қазақстан Республикасының Ресей Федерациясындағы сенімді өкілі міндеттерін атқарып жатыр. Ол елшілікте жұмыс істеген және жаңа елші Ресей президентіне сенім грамоталарын табыстағанша, осы міндеттерді атқаратын...

Арменияда ірі көлемдегі қаржы жымқыру және ысырап ету туралы қылмыстық іс шеңберінде елдің бұрынғы президенті Серж Саргсянның мүлкіне тыйым салынды, деп хабарлайды Интерфакс агенттігі. 

Арменияның арнайы тергеу қызметі журналистерге «аталмыш іс бойынша келтірілген шығын көлемінде айыпталушылардың дүние-мүлкіне тыйым салынғанын» айтқан. 

Айта кетейік, Арменияның арнайы тергеу қызметі Саргсянға аса ірі көлемде қаржы жымқырды деген айып таққан еді. Экс-президенттен ешқайда кетпеу туралы қолхат алынған.Тергеу қызметінің дерегі бойынша, 2013 жылдың 25-қаңтары мен 7-ақпан аралығында, Саргсян Армения президенті болып тұрған шағында бір топ кісімен бірлесе отырып, 489 160 310 драм  (шамамен, 1 млн доллар) көлемінде қаржы жымқыруды ұйымдастырған. 

Іс материалдары бойынша...

ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев «Дене шынықтыру және спорт мәселелері жөніндегі Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы»  заңға қол қойды.

Жаңа құжатта тыйым салынған препараттарды қолданғаны, тағайындағаны және таратқаны үшін жауапкершілікті қатайту қарастырылған.

Бұдан былай, тыйым салынған препараттарды қолданған қазақстандық спортшылар ұзақмерзімдік дисквалификацияға ұшырап, олардың қол жеткізген нәтижелерінің күші жойылып қана қоймай,  онымен қатар, олар ақшалай сыйақыны мемлекетке қайтарып, жаттықтыруға бөлінетін ақшадан, спорттық атақтардан айырылып, құраманың және штаттық команданың құрамынан шығарылатын болады.

Бұдан бөлек, Олимпиада, Параолимпиада және Сурдлимпиада ойындарының чемпиондары мен жүлдегерлері допинг қолданған жағдайда мемлекет оларға сыйға тартылған тұрғын үйлерді падалану туралы келісім-шарттардың күшін жоятын болады.

Жаңа заңнама нормаларына...

Дональд Трамп АҚШ тарихында конгресттің Өкілдер платасы импичмент жариялаған үшінші президент атанды. Енді Трамптың өз міндеттерін жалғастыруы жөніндегі мәселені 2020 жылғы қаңтарда сенат шешуі тиіс. Бұл турасында Би-би-си хабарлады.

Конгрессте тағылған екі айыптың әр қайсысы бойынша екі дауыс беру өтті. Билікті теріс пайдалану бабы импичмент үшін конгрессмендердің 230 дауысын жинап, 197 конгрессмен қарсы дауыс берді. Конгресс жұмысына кедергі келтіру туралы бап импичмент үшін 229 дауыс жинаса, 198 дауыс оған қарсы болды. Ал импичмент жариялауға айып тағылған екі бабтың кез келгені бойынша 216 дауыс жинау жеткілікті болатын.

Дауыс беру қарсаңында Өкілдер палатасындағы демократтар Дональд Трампты биліктен кетіруге талпынудан бас тартпайтындарын...

Нұрлан Ноғаев ҚР энергетикасының жаңа министрі болып тағайындалды, деп хабарлайды Ақорданың баспасөз қызметі.

«Ноғаев Нұрлан Асқарұлы Қазақстан Республикасының Энергетика министрі болып тағайындалсын, ол Атырауоблысы әкімі лауазымынан босатылсын», – делінген Қасым-Жомарт Тоқаевтың жарлығында.

Естеріңізге салсақ, Энегетика министрлігін 2016 жылдан бері басқарып келген Қанат Бозымбаев денсаулық жағдайына байланысты қызметінен босатылған-ды. Ол президент көмекшісі болып тағайындалды.

Нұрлан Ноғаев 1967 жылғы 30-шілдеде Ақтөбе облысында дүниеге келген. 

Еңбек өтілі:і

– Қандыағаш станциясының электромонтері (1984);

– «Гили-Паскер» ЖШС-сінің аға эксперті, бөлім бастығы, бас директоры (1993-1995);

– «Отырар Лтд» шағын кәсіпорны бас директорының орынбасары (1995-1996);

– «Қазақтүркіменмұнай» ЖШС-інің маркетинг жөніндегі инженері, маркетинг, мұнай...

Цифрлық даму, инновация және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Асқар Жұмағалиев Қазақстанда жұмыс істейтін компанияларды  отандық IT-компаниялар әзірлеген өнімдерді пайдалануға шақырды.

«Барлық бинесмендерге қазақстандық ІТ-компаниялардың өнімін пайдаланыңыздар дегім келеді.  Бүгінгі көрме барысында баяндама жасаған Oracle, IBM сынды вендорлар бар. Әріптестер, сіздердің цифрлық тұрғыда дамып, түрленулеріңізге көмектесетін, тәжірибеде қолдануға болатын нақты шешімдер, өнімдер жеткілікті»,– деді министр Digital Samruk 2019 конференциясында.

Министрдің сөзіне сүйенсек, қазақстандық стаптап-компаниялар 34 млрд теңге инвестиция тартқан.

«Сонымен қатар Astana HUB  технопаркі туралы,  ол жақта біздің мамандар,  отандастарымыз  жасап жатқан инновациялық жүйелер туралы айтып өткім келеді. Біріншіден, Астана қаласындағы IT-hub пен инновациялық IT-экожүйе тұтас алғанда, «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы...

Қазақстан президентінің жарлығымен, Мәулен Әшімбаев Қазақстан Республикасы президентінің көмекшісі қызметінен босатылды, деп хабарлайды Ақорда.

«Мәулен Сағатханұлы Әшімбаев Қазақстан Республикасы президентінің әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары болып тағайындалсын, ол Қазақстан Республикасы президентінің көмекшісі қызметінен босатылсын»,– делінген жарлықта.

2019 жылдың 25 наурызынан ҚР президенті әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары болған Дархан Қалетаев қызметінен босатылды.

Сонымен қатар, мемлекет басшысының жарлығымен бұған дейін Ұлттық банк төрағасының орынбасары болған Мадина Әбілқасымова. Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрағасы болып тағайындалды.

Бүгін президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың жарлығымен бірқатар кадрлық өзгерістер орын алды.2016 жылдан бері Энергетика министрі қызметін атқарып келген Қанат Бозымбаев ҚР президентінің көмекшісі болып тағайындалды.

«Қанат Алдабергенұлы Бозымбаев Қазақстан Республикасы президентінің көмекшісі болып тағайындалсын, ол Қазақстан Республикасының Энергетика министрі қызметінен босатылсын», – делінген Ақорда сайтында жарияланған бұйрықта.

Ал президент көмекшісі міндетін атқарған Мәулен Әшімбаев президент әкімшілігі жетекшісінің бірінші орынбасары болды. 

Орта салмақтағы әрекет етуші әлем чемпионы Сауль Альварес WBO нұсқасы бойынша жартылай ауыр салмақтағы титулдан бас тарту жөнінде шешім қабылдады.
 
Мексикандық боксшы WBO нұсқасы бойынша жартылай ауыр салмақтағы чемпиондық титулды 3-қарашада Лас-Вегаста Сергей Ковалевті нокаутқа жіберіп ұтып алған-ды. Сол күні ол төрт салмақ дәрежелері бойынша әлем чемпионы атанды.

Бұдан бұрын Альварес екінші орта салмақтағы белбеуден бас тартқан-ды. Сөйтіп, қазіргі таңда ол тек орта салмақтағы титулға ие. «Канелоның» болашаққа жоспары бұрынғыдай ашылып, айтылмай отыр, бірақ оның жақын уақытта жартылай ауыр салмақтағы мәнсабын жалғастыруға ниетті емес екені анық.

Ал орта салмақтағы IBF нұсқасы бойынша әрекет етуші әлем чемпионы қазақстандық Геннадий Головкин бұрынғыдай...

Қазақстанның бас командасы үшін үш матч ойнап үлгерген голландтық «Хераклестің» жартылай қорғаушысы, құрама сапында өзіне өнер көрсетуге кедергі келтіріп тұрған жәйттер туралы айтты. Бұл турасында Sputnik хабарлайды.

Александр Меркель Еуро-2020 іріктеу турнирінде Шотландия (3:0) құрамасына қарсы матчта тамаша өнер көрсетіп, нәтижелі пас беріп көзге түскен-ді. Одан кейін, «Хераклестің» ойыншысы Ресей (0:4) командасына қарсы ойында негізгі құрамда алаңға шыққан-ды, содан  соң, ол құраманың сапында алаңға шыққан емес, әрине, бұл, өз кезегінде, түрлі алып-қашпа сөздерге бастау болған-ды. Міне, солардың барлығын футболшы өз ауызымен жоққа шығарды:

«Иә, менің құжаттарым бойынша біршама қиындықтар туындады, солардың салдарынан, соңғы матчтарға қатыса алмадым. Дегенмен оларды...

Мәскеу «Локомотиві» Қазақстан құрамасының капитаны Бауыржану Исламханға бір миллион еуроға дейінгі сомадағы жылдық оклад ұсынып отыр, деп хабарлайды «БИЗНЕС Online».

Контракт 2+1 (тағы бір жылға созу мүмкіндігімен екі маусым) схемасымен жасалуы мүмкін.

Естеріңізге салсақ, Исламхан «Қайратпен» контрактіні ұзартпады және «Локомотивтен» ұсыныс алды.

Ресей Федерациясының авиатасымалдаушысы «Адмирал Кузнецов» крейсерінде  өрт орын алды, деп хабарлайды ТАСС.

Өрт кеме Северомскіде жөндеуде тұрғанда басталды. Соңғы мәліметтер бойынша 12 адам зардап шегіп, олардың алтауы жансақтау бөлімінде жатыр. Тағы үш адам із-түзсіз жоғалып кеткен.

Жедел қызметтердің деректері бойынша, өрт жөндеу жұмыстары кезінде бірінші энергоотсекте шыққан.

Өрт шыққан сәтте кемеде 400 жұмыскер болған – олардың барлығы қауіпсіз жерге көшірілді.

Өрт оқшауланды, бірақ от әлі сөндірілген жоқ. Осы орайда, крейсердің Сириядан оралған соң, жөндеуге қойылғаны атап өтілуде – 2017 жылы ол содырларға зымырандық соққылар берген-ді.

«Адмирал Кузнецов» – авиатасымалдашы крейсер, оған 60 ұшу аппараттарын, оның ішінде, 30 ұшақ орналастыруға болады.

Хоккейден Қазақстан құрамасының бұрынғы қақпашысы Евгений Набоков Ұлттық хоккей лигасы «Сан-Хосе Шаркс» клубы бапкерлерінің жаңа штабына кірді. Бұл турасында калифорниялық командасының ресми сайты хабарлады. 

«Акулалардың» бас жаттықтырушысы Боб Бугнердің басшылығымен Өскемен хоккейінің түлегі қақпашылардың дайындығына жауапты болады.

Набоков «Сан-Хосе Шаркс» қақпашылары арасында өткізілген матчтардың саны (563), жеңістер саны (293) және қақпаға шайба жібермеген – «құрғақ» ойындардың саны бойынша (50) рекордсмен. НХЛ қақпашыларының рейтингісінде ол жеңістер саны (353) бойынша 20- және шатауттар (59) бойынша 18-орында тұр.

Евгений Набоков кәсіби мәнсабын 1992 жылы Өскемендік «Торпедоның »құрамында бастаған болатын,  1994-1997 жылдар аралығында мәскеулік «Динамоның» сапында өнер көрсетті. 1999 жылы Набоков «Сан-Хосе Шаркс» клубыны...

Қазақстан құрамасының ойыншысы және Алматы «Қайратының» бұрынғы капитаны өзінің мәнсабын Ресейдің Преиьер-лигасында жалғастыруы әбден мүмкін.

Мәскеудің «Локомотиві» жартылай қорғаушының өз командасының сапында болғанына үлкен қызығушылық танытып отыр, тараптардың келіссөздері шешуші кезеңге шықты. «Теміржолшылар» Исламханға 1 млн еуро жылдық еңбеақы төленетін 2+1 схемасындағы  контракт ұсынып отыр.

Естеріңізге салсақ, соңғы алты жылда Бауыржан «Қайрат» сапында өнер көрсетіп, команда үшін ойнаған 197 матчта қарсыластар қақпасына 56 мәрте гол соққан.  2019 жылғы 31-желтоқсанда 26-жасар хавбектің Алматы клубымен келісімі аяқталады, Исламхан оны ұзартпады, команда сапынан кеткен ол, қазіргі таңда еркін агент мәртебесінде. 

Transfermarkt порталы Исламханды 2,4 млн еуроға бағалап отыр.

«Локомотив» – Ресейдің үш дүркін...

Қазақстанда көмірді көтерме бағамен сататындарға қатысты тергеу басталды. Бұл турасында Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің бәсекелестікті қорғау және дамыту жөніндегі комитеті хабарлайды.

Тергеу көмірді көтерме бағамен сатушылардың (Алматыда, Қарағанды жәнеЖамбыл облыстарында) экономикалық  қызметін үйлестіру белгілері бойынша басталған, осындай үйлестірудің нәтижесінде, сатушылар «Астана» тауар биржасындағы көмір көлемін өзара бөліп алу туралы сөз байласқан.
 
Сонымен қатар, «Еуразиялық сауда брокері» ЖШС брокерлік компаниясына қатысты тергеу басталған. Компания «Богатырь Комир» ЖШС-ның коммуналдық-тұрмыстық көмірін көтерме бағамен сататын алты сатушының экономикалық қызметіндегі көлемді бөлу бөлігінде сөз байласуды үйлестірді деген күдікке ілінген. 

Бұдан бұрын, ҰЭМ-де көмір бағасының жоғары болуына сөз байласудың себеп болғаны туралы айтып...

Қазақстан құрамасының жартылай қорғаушысы және капитаны Бауыржан Исламхан өзінің мәнсабын мәскеулік «Локомотивте» жалғастыруы мүмкін, деп жазылған журналист Айдын Кожахметовтың телеграм-арнасында.

2014 жылдан бері футболшы «Кайрат» сапында өнер көрсетіп келді. Ойынша клубпен контрактісін ұзартқан жоқ, ол қазір келіп түскен ұсыныстарды қарастыруда. Ересектер арасындағы мәнсабын Исламхан  «Таразда» бастаған болатын, сонымен қатар, ол «Кубаньнің»екінші командасында өнер көрсетті және жарты маусымды «Астана» сапында өткізді.

Жартылай қорғаушы «Қайрат» қатарында 197 матч өткізіп, қарсыластарының қақпасына 56 гол соқты. Қазақстан құрамасы үшін ол 43 матч өткізіп, 3 гол соқты. Оның Алматы клубымен контрактісі 2019 жылғы 31-желтоқсанда аяқталады.

Алматы клубының қатарында Исламхан ел чемпионатының бес...

Павлодарлық Александр Эскиджян отбасылық жағдайына байланысты орта мектепті тәмамдай алмады. Колледж, университеттерде де білім алған емес. 8-сыныпты аяқтап, бірден еңбекке араласты.

Ерте кезден табыс табуды үйренді. Әуелде жалдамалы жұмыстарды атқарды. Кейін үйленіп, шаңырақ көтерді. Сол ол тұста облыс орталығындағы базарлардың бірінде аяқ киім сататын. Ал декреттік демалыстағы әйелі үйде тапсырыс бойынша түрлі тәтті пісірумен айналысты. Жас отбасы тұтынушылардан түсетін тапсырыстарға тәуелді болмай, жеке кәсібін ашуды ойластырады. 

Табысқа жетелеген жол

Александр Эскиджян бизнестің бірнеше бағытын саралап, талдап көрді. Бірақ барлығының болашағы бұлыңғыр еді. Себебі, бір кәсіп үлкен капиталды қажет етсе, енді біріне сұраныс көп емес. Жас отбасы ойлана келе, кондитерлік цех...

Қазақстан Премьер-Министрінің АҚШ-қа жұмыс сапары аясында американдық агробизнес өкілдерімен Қазақстанда ет өңдеу кәсіпорындарын және суару жүйелері өндірісін ашу туралы уағдаластықтарға қол жеткізілді, деп хабарлайды Primeminister.kz.

«Tyson Foods» – Қазақстанға ет өңдеуді дамытуға және фермерлік шаруашылықтардың мал басын арттыруға серпін беруі үшін қажетті тәжірибесі бар әлемдік деңгейдегі компания. Кәсіпорынды ашу ет индустриясының ғана емес, АӨК-тің басқа да шектес салаларын – ветеринарияны, аграрлық машина жасауды, мал азығы дақылдарын өсіруді, мал бордақылау алаңдарын ашуды т.б. дамуын ынталандыратын болады. Жоба Қазақстанның ауыл шаруашылығында ондаған мың жаңа жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді», – деді Асқар Мамин.
 

Қол қойылған құжат бірінш...