Жаңалықтар

Қазақстанда әйелдердің экономикалық және әлеуметтік рөлі артып келеді. Бірақ олар әлі де бірқатар қиындықтарға тап болуда. Гендерлік жалақы айырмашылығы, мансаптық өсу кедергілері, басшылық қызметтердегі теңсіздік және зейнетақы айырмашылығы – шешуді қажет ететін мәселелер. Біз қазақ әйелдерінің соңғы 10 жылда қалай өзгергенін талдап көрейік.

Гендерлік жағдайымыз қандай?

Жаһандық гендерлік алшақтық индексінің 2024 жылға арналған есебі бойынша Қазақстан 76-орында орналасқан, оның жалпы индексі 0.710-ды құрайды. Өткен жылмен салыстырғанда (2023 жылы 62-орын, индекс – 0.721) елдің көрсеткіші төмендеген. Қазақстанның әртүрлі салалардағы гендерлік теңдігіне қатысты негізгі көрсеткіштері төрт негізгі санатқа бөлінеді. Олар: экономикалық қатысу және мүмкіндіктер, білімге қолжетімділік, денсаулық және өмір...

Алматы полициясы 8 наурыз – Халықаралық әйелдер күніне орай креативті құттықтау дайындады. Құқық қорғау органдары мерекелік көңіл-күй сыйлау үшін ерекше әдіс ойлап тауып, полиция көліктерімен «сегіз» санын жасап, әуеден әсерлі видео түсірді.

Бұл ерекше құттықтау бейнежазбасын полиция департаменті бөлісіп, «Халықаралық әйелдер күні құтты болсын!» деген жылы лебізбен жариялады.

Мерекеге орай 20 полиция көлігі Медеуде сап түзеп, 8 санының пішінін жасады. Биіктен түсірілген кадрлар әлеуметтік желі қолданушылары арасында қызығушылық тудырып, көпшілікт...

Темір жол – жоғары тәртіп пен жауапкершілікті талап ететін сала. Бұл жүйенің тұрақты әрі үздіксіз жұмыс істеуінде әйелдердің рөлі ерекше. Бүгінде «Жолаушылар тасымалы» АҚ-да 3,5 мыңнан астам әйел қызмет етсе, олардың қатарында 1256 жолсерік пен 401 касса қызметкері бар.

Жолсерік – сенімді серік

Жолсеріктердің міндеті тек билет тексеріп, тәртіпті бақылаумен шектелмейді. Олар ай сайын 170-180 сағат жол үстінде өткізіп, жолаушыларға сапалы қызмет көрсету үшін отбасынан жырақта еңбек етеді. Жолсеріктер жолаушылардың сапарын жайлы етуге ғана емес, қажет болған жағдайда түрлі қиындықтарды еңсеруге көмектеседі. Жолаушылар үшін психолог, бала күтуші, тіпті дәрігер қызметін де атқаратын жанашыр жандар.

Соңғы үш жылда...

8 наурыз күні таңертең Шығыс Қазақстан облысындағы Зайсан қаласының маңында екі балдық жер сілкінісі тіркелді. Бұл туралы Ұлттық сейсмологиялық бақылау және зерттеу ғылыми орталығы хабарлады.

«Төтенше жағдайлар министрлігіне қарасты «Ұлттық сейсмологиялық бақылау және зерттеу ғылыми орталығы» ЖШС-ның сейсмикалық станциялар желісі 2025 жылғы 8 наурызда Астана уақытымен 08:29:35-те жер сілкінісін тіркеді. Жер сілкінісінің координаттары: 47.053° солтүстік ендік, 84.999° шығыс бойлық», – делінген ресми хабарламада.

Жер сілкінісінің ошағы Алматы қаласынан 767 шақырым солтүстік-шығыста, Қазақстан аумағында орналасқан. Зайсан қаласында жер сілкінісінің есептелген қарқындылығы екі балды құрады.

Төтенше жағдайлар министрлігі жер сілкінісі салдарынан зардап шеккендер мен қираулар туралы ақпарат...

Кинотеатрларда отандық фильмдердің үлесі артқан. Бұл туралы Freedom Ticketon онлайн билеттерін сату қызметінің бас директоры Виктория Торгунакова мәлімдеді.

Компания 2024 жылдың қорытындысын шығарған. Freedom Ticketon есебіне сәйкес қазақстандықтар жалпы алғанда өнер мен мәдениетке, ойын-сауыққа 73 млрд теңге жұмсаған.

«Бұл бір жыл бұрынғыдан 16,1 млрд теңгеге және компания бір жыл бұрын болжаған көрсеткіштен 3,8 млрд теңгеге артық», – дейді Торгунакова.

Сондай-ақ 2024 жылы Freedom Ticketon платформасы әртүрлі іс-шараларға алдыңғы жылмен салыстырғанда екі есе көп билет сатқан. 2023 жылы 2,9 миллион билет сатылса, 2024 жылы 5,6 миллион билет сатылған.

Билеттерді көбінде кімдер сатып алады?

Таиландтың Жоғарғы әкімшілік соты білім министрлігі 50 жыл бұрын енгізген оқушылардың шаш үлгісін шектейтін ескі қаулының күшін жойды, деп хабарлады The Thaiger басылымы.

Сот 1975 жылы енгізілген қаулыны Конституция кепілдік беретін жеке бостандықтарға қайшы, қазіргі қоғам талаптарына сәйкес келмейді деп тапқан.

Аталған директива білім министрлігінің қарамағындағы мектептердегі ер және қыз балалардың шаш үлгісіне қойылатын талаптарды белгілеп келген.

Оған сай, ер балаларға сақал мен мұрт қоюға тыйым салынып, шаштарын қысқа ұстау міндеттелсе, қыз балаларға шаштарын құлақтан төмен өсіруге немесе макияж қолдануға рұқсат берілмеген. Бұл ереженің мақсаты – студенттерді өз отбасылары мен елі үшін үлгілі азамат етіп тәрбиелеу болатын.

Талап алғаш...

Көктем уақытынан кешікпей келетін Алматының күн райы биыл әдетінен жаңалып тұр. Қалада аспан түнеріп, ара-тұра найзағай жарқылдайды. Күркіреген қатты дауыс көпті шошытты.

Қалалық Төтенше жағдайлар қызметі тұрғындарды қорықпауға шақырады.

«Қазгидромет» РМК-ның Алматы қаласы бойынша мәліметіне сәйкес, қаланың тау бөктерінде будақ бұлттардың түзілуі нәтижесінде найзағай ұясы қалыптасып, күн күркіреуі байқалды», – деп хабарлады ТЖД.

«Қазгидромет» мамандары күнтізбеде көктем болғанына қарамастан, солтүстік-батыс циклондарының сериясы Қазақстанның бүкіл аумағына әсерін тигізетінін айтады.

Бұл циклон өзімен бірге солтүстікте қар, боран, елдің оңтүстігінде жаңбыр мен қар түрінде жауын-шашын әкеліп, бүкіл республика бойынша желдің күшеюі байқалады деп болжанып отыр.

Синоптиктердің сөзінше...

Ресей әскері Украина басып алған Курск облысындағы Суджа қаласының оңтүстігіндегі украин қорғаныс шебін бұзып өтті деп хабарлады «Украинская правда» басылымы.

Басылымға мұндай ақпаратты Украина қарулы күштерінің Курск облысындағы бір бөлімшесінің сарбазы айтқан. Оның сөзінше, бұл кенеттен емес, біртіндеп әрі жоспарлы түрде жүзеге асқан.

«Жаңа жылға дейін-ақ ресейліктер Суджаның оңтүстігіндегі Куриловка ауылына кірген. Сол кезде бригадаларымыздың бірі позициясын тастап кетті. Осыдан кейін қарсылас күштерін жинап, жүйелі түрде шабуылдар жасай бастады. 5 және 6 наурызда олар шешуші қадам жасап, осындай нәтижесі жетті», – деген ол.

ВВС-дің орыс қызметі Ресей әскерінің Курск облысындағы Куриловка маңында алға жылжығанын...

Соңғы уақытта әлемдегі ірі банктер өздерінің климаттық міндеттемелерін өзгерте бастады. Бұл, ең алдымен, көміртекті көп қажет ететін салаларды қаржыландыруды қысқарту және экологиялық таза инвестицияларға көшу мәселесіне қатысты деп хабарлады Bloomberg.

Бұған не түрткі болды?

2024 жылдың қазан айында Morgan Stanley аяқ астынан климаттық бағыттарын қайта қарайтынын хабарлап, құжаттарына өзгерістер енгізді. Бұл жағдай Net-Zero Banking Alliance (NZBA) мүшелері арасында қызу талқыға түсті. Аталған альянс банктердің жаһандық жылынуды 1,5°C-тан асырмау мақсатында істеген жұмысын қадағалайтын топ.

Сонымен қатар 2024 жылдың желтоқсан айында Wells Fargo және Goldman Sachs осы топтан шықты. Олар климаттық бағыттарға байланысты саяси қысым мен заңды тәуекелдерден қауіптенетінін...

Германиядағы ең ірі әуежайларда 24 сағатқа созылатын ереуіл салдарынан мыңдаған әуе рейсі орындалмай, жарты миллионнан аса жолаушы зардап шегеді. Қазақстаннан Германияға аптасына 11 рейс қатынайды.

Reuters агенттігінің мәліметінше, Verdi кәсіподағы әуежай қызметкерлерін дүйсенбі күні көшеге шығып, ереуілге қатысуға шақырды.

Германия әуежайлар операторы қауымдастығы жұмысшылардың наразылық акциясынан шамамен 510 мың жолаушы зардап шегіп, 3 400-ден аса рейс орындалмай қалатынын мәлімдеді.

«Дүйсенбі күні Германия әуе қатынасы тұралап қалатын болды», – деп жазылған қауымдастық мәлімдемесінде.

Франкфурт әуежайының өкілдері 10 наурызда Германияның ең хабы рейс орындамауы мүмкін екенін ескертті. Мюнхен, Штутгарт, Кельн/Бонн, Дюссельдорф, Дортмунд, Ганновер, Бремен, Гамбург, Берлин...

Алматы  әуежайында болған қызды құтқарып, ерлік көрсеткен Мұса Әбдірайымов президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың жарлығымен «Ерлігі үшін» медалімен марапатталды. Бұл туралы Ақорданың баспасөз қызметі хабарлады. 

«Қиын-қыстау жағдайда көрсеткен ерлігі мен жанқиярлығы үшін Мұса Сайранбайұлы Әбдірайым «Ерлігі үшін» медалімен наградталсын. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі»,- деп жазылған қаулы мәтінінде.

Айта кетейік, 7 наурыз күні Алматының әуежайында ер адам әуежай қызметкеріне пышақ тақап, кепілге алған еді. Пышақпен қаруланған ер азамат әуежайды жарып жіберетінін айтқан. 

Мұсa Әбдірайымов кепілге алған адамды құтқарып, пышағын тартып алған болатын. Кепілге алынған әйелді әуежайға туыстарын шығарып салуға барған ер...

Теңге бағамы 7 наурызда біршама нығайды. Қазақстан қор биржасындағы сауда-саттықта 1 АҚШ доллары бірден 2,07 теңгеге арзандап, орташа бағам 496,26 теңге деңгейінде қалыптасты. Ал сауда күнінің соңына таман доллар тіпті 490,8 теңгеге сатылған.

kurs.kz сайтының мәліметі бойынша, Алматының ақша айырбастау пункттерінде доллар 495-496 теңгеден саудаланып жатыр.

Ұлттық валютаның нығаюына базалық мөлшерлеменің көтерілуі мен доллар индексінің төмендеуі әсер етті. Сонымен қатар, әлемдік нарықта мұнай бағасы да төмендеп жатыр.

Бұған дейін Ұлттық банк Төрағасы Тимур Сүлейменов теңге неге рубльмен қатар нығаймайтынын түсіндірді. Сүлейменовтің айтуынша, Ресей мен АҚШ арасындағы қарым-қатынастың жақсаруы Ресей экономикасына және рубльге оң әсер ету...

Қазақстан қор биржасы директорлар кеңесінің шешімімен 2025 жылдың 31 наурызынан бастап басқарма төрағасының қызметін Әділ Мұхамеджанов атқарады. Бұл туралы KASE сайтында жарияланған.

«Қазақстан қор биржасы (KASE) Директорлар кеңесінің шешімімен 2025 жылғы 31 наурыздан бастап 2026 жылғы 01 шілдеге дейінгі өкілеттік мерзімімен KASE-нің Басқарма төрағасы болып Әділ Мұхамеджанов сайланды», – деп жазылған қордағы жазбада.

Әділ Мұхамеджанов 2021 жылдан бастап «Бағалы қағаздардың орталық депозитарийі» АҚ Басқарма төрағасы болды. Бірақ оған дейін ол KASE Басқарма төрағасының орынбасары болып қызмет еткен.

Әр жылдары Ұлттық Банктің Монетарлық операциялар департаментінде түрлі лауазымдарды атқарды.

Ал қор биржасының қазірг...

Тоғыз жастағы оқушы қыздың кеудесіне қол жүгіртіп келген мұғалімнің ісі сотқа дейінгі тергеуге жіберілді. Мұғалім бейнелеу өнерінен сабақ берген.

Gazeta.uz ақпаратына қарағанда, бұл іс туралы Өзбекстанның Немолчи жобасы хабарлаған.

«Сүйіп, қылқындырған»

Қыздың анасының айтуынша, мұғалім бірнеше сабақ барысында оқушының кеудесін ұстаған. Мәйкесінің ішіне қол жүгірткен. Сүйіп, қылқындырып, қыздың реакциясын байқау үшін босатып отырған. Тоғыз жастағы оқушы қатты қорыққан.

Мұндай әрекет кәмелет жасына толмағандарды азғыру бабына жатады. Өзбекстан заңы бойынша, қатаң жазаға тартылып, балалармен жұмыс істеуіне шектеу қойылады.

Оны 15 тәулікке ғана қамамақ болған

Алайда Өзбекстанның ішкі істер органы мұғалімнің әрекетін «сексуалды алымсақтық деп бағалап, тоғыз...

2026 жылғы ХХ жазғы Азия ойындарына аралас жекпе-жек (ММА) спорты ресми түрде енгізілді. Бұл туралы Азия Олимпиадалық кеңесі (OCA) мәлім етті.

Азия аралас жекпе-жек қауымдастығы (AММА) ММА спортының Азия ойындары бағдармаласына енгізілуін былай деп түсіндірді:

«Осы спорт түрін қосу, оның өсіп келе жатқан жаһандық ықпалын және спортты осындай деңгейге көтерген спортшылардың, ресми тұлғалардың және ұлттық қауымдастықтардың қажырлы еңбегін көрсетеді»,– делінген хабарламада.

ММА жарыстары екі стильде өтеді — заманауи және дәстүрлі. Дәстүрлі стильде спортшылар арнайы жейделер мен шорты киеді, ал заманауи стильде олар рашгард пен шорты киіп сынға түседі. Осы спорт түрінде барлығы алты медаль...

Қазақстан қор биржасы директорлар кеңесінің шешімімен 2025 жылдың 31 наурызынан бастап Алина Алдамберген KASE басқарма төрағасы қызметінен кетеді. Бұл туралы қор сайтында жарияланған.

Алина Алдамберген 2016 жылдың 9 ақпанынан бастап KASE басқарма төрағасы лауазымына тағайындалған еді. Бұған дейін түрлі қаржы ұйымдарда қызмет атқарды.

«Алина Алдамбергеннің басшылығымен KASE жаңа ақпараттық жүйелер, жаңа құралдар мен жаңа бизнес енгізіп, басқаша даму деңгейіне шықты. Жаңа сауда жүйелеріне көшу жүзеге асырылды, KASE-де еліміздің қор нарығы тарихындағы ірі IPO-лар өткізілді. KASE нарықтарындағы биржалық айналым төрт еседен астам өсті. Алина Алдамбергеннің басшылығымен жасалған нарық инфрақұрылымын дамытудағы маңызды қадам ретінде KASE периметр...

Алматы халықаралық әуежайында орын алған оқиғада ерлік танытқан азаматтың есімі Мұса Әбдірайымов. Бұл туралы оның ағасы, «Жігіттер» тобының продюсері Ерғали Әбдірайымов өзінің Instagram парақшасында бөлісті.

Мұсa Әбдірайымов 1973 жылы Түркістан облысы, Түлкібас ауданы, Күмісбастау ауылында дүниеге келген. Ол кәсіби спортпен айналысқан, бүгінде бес баланың әкесі.

Ерғали Әбдірайымовтың айтуынша, Мұса бұл әрекетті жоспарламаған, бірақ қиын сәтте батыл шешім қабылдап, елдің құрметіне бөленді.

«Ешкім батыр немесе қаһарман боламын деп жүрмейді. Бірақ қоғам алдындағы жауапкершілікті сезініп, бастың қауіп-қатерге тігілгенін түсіне отырып, ерлік жасау – нағыз ер мінезді азаматтың белгісі,» – деп жазды Ерғали Әбдірайымов.

Мұса Әбдірайымовтың бұл...

Маңғыстау облысындағы Қаламқас кен орнында сервистік қызмет көрсететін компанияның 150-ге тарта жұмысшысы бір аптадан бері ереуіл өткізіп жатыр. Энергетика министрлігінің өкілі мұнай кенішіндегі наразылықтан хабардар екенін мәлімдеді.

Ереуіл талабы – жалақыны көтеру

Ереуілге шыққан жұмысшылардың айтуынша, сервистік қызмет көрсетуші компания басшылығы 2025 жылғы 1 наурыздан бастап айлықты 20 пайызға қысқарту туралы жаңа келісімшарт ұсынған. Бұған келіспеген жұмысшылар президент Қасым-Жомарт Тоқаевқа үндеу жолдап, айлықты көтеруді талап етті. Жұмысшылар уәжін 3 наурызда жергілікті Lada.kz жариялады.

«TES Service Company» жұмысшылары айлық 180-200 мың теңгеден аспайтынын, ал азық-түлік пен қызмет бағасы күннен-күнге өсіп бара жатқанын мәлімдеді.

Министрлік хабардар

Энергетика...

Ұлттық банк төрағасы Тимур Сүлейменов 11-12% мөлшерлемемен 10-20 жылға берілетін ипотека – борышкерлер үшін өте ауыр жүк деп есептейді. Ол бұл пікірін базалық мөлшерлеменің өсуіне арналған брифинг барысында білдірді.

Сүлейменовтен журналистер Қазақстанда ипотека бойынша жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесінің (ЖТСМ) шекті деңгейін 25%-дан 20%-ға дейін төмендету жоспарына қатысты пікірін сұрады. Бұған дейін тиісті қаулы жобасы «Ашық НҚА» порталында жарияланған.

«Неліктен біз бұл қадамды дұрыс деп есептейміз? Себебі 20%-дық ипотека – тиімді қаржы құралы емес. Тіпті 11-12%-бен 10-15-20 жылға несие алу да үлкен жүк. Өйткені қосылатын пайыздық төлемдердің мөлшері өте жоғары, оны өтеу қиынға соғады», – дед...

Алматы халықаралық әуежайында шу шығарған адам, осыған дейін қоғамдық көліктердің бірінде қызға шабуыл жасаған. Бұл ақпаратты Алматы қалалық полиция департаменті растады.

«Алматы қалалық полиция Департаменті екі іске де бір адамның қатысы бар екенін растайды», – делінген хабарламада.

Полиция мәліметінше, қоғамдық көліктегі оқиғадан кейін Алмалы аудандық полициясы күдіктінің үстінен қылмыстық іс қозғаған. Қоғамдық көлікте жолаушыға қол көтергені үшін ол уақытша ұстау изоляторына қамалған. Артынша сот шешімімен оған үйқамаққа алу шарасын таңдалған.

Ал сотқа дейінгі тергеу аяқталғаннан кейін, қылмыстық іс материалдары сотқа жолданып, 2024 жылдың желтоқсан айында сот ер адамды бір жылға бас бостандығын шектеу...

Алматыда Гарро Гийом Жозеф есімді АҚШ азаматы баспасөз жиынын өткізіп, бұрынғы әйелі Сана Гарро Онаевадан бір жылдан бері баласын қайтара алмай жүргенін айтты.

Мән-жайы

Кейінгі жиырма жыл бойы Америкада тұрып, сол жақтың азаматтығын алған Сана Гарро Онаева есімді Қазақстан тумасы АҚШ азаматына тұрмысқа шыққан. Басында бәрі жақсы болған. Сана заңгер, алып Facebook пен Google компанияларына құқықтық көмек көрсетеді. Гарро Гийом Жозеф те қаражаяу емес. Белгілі IBM компаниясы үшін зерттеу жүргізумен айналысады. Алайда ерлі-зайыптылар үш жылдан соң ажырасуға шешім қабылдайды. Екеуінің ортақ баласы бар. Онаева осыдан бір жыл бұрын баласымен Қазақстанға келіп, АҚШ-қа қайтпай қояды.

Адвокат сөзі

АҚШ азаматының адвокаты...

Алина Алдамберген Қазақстан қор биржасының басқарма төрағасы қызметінен кетті. Бүгін кейбір БАҚ-та осындай ақпарат жарияланды. Бірақ Алина Алдамбергеннің өзі бұл жаңалыққа қатысты нақты пікір білдірмеді.

«Біз ресми емес ақпарат бермейміз. Ресми жаңалық күтіңіз. Ал БАҚ қауесет шығарып жатыр, бұл дұрыс емес», – деді ол Kursiv Media тілшісіне.

Алина Алдамберген KASE басшылығына қалай келді?

Алина Алдамберген 1991 жылы Қазақ мемлекетттік басқару академиясын бітірген. Сондай-ақ АҚШ-та Вашингтон және Рочестер Университетінде «қаржы, бухгалтерлік есеп» деген мамандықта білім алған.

Еңбек жолын 1997 жылы «ABN AMRO Банк Казахстан» қаржы ұйымында қаржы сарапшысы, бас маман ретінде бастаған. Кейінірек...

Ұлттық банк Төрағасы Тимур Сүлейменов алдағы уақытта базалық мөлшерлеме тағы да көтерілуі мүмкін екенін айтады. Өйткені инфляция өскен сайын, базалық мөлшелемені де көтеруге туралы келеді. Ал Қазақстанда инфляция 2024 жыл соңында қарқын алып, қазір 9,6%-ға жетті.

«Базалық мөлшерлеме инфляциямен байланысты. Инфляция өскен сайын, бізге де базалық мөлшерлемені көтеруге тура келеді. Оны түсіну керек. Сондықтан бүгін біз қабылдаған шешім – оның алдын алу. Алдағы уақытта инфляциялық үдерісту болдырмас үшін, базалық мөлшерлемені көтердік», -деді ол.

Ұлттық банк теңге немесе доллар бағамы қандай болатынын болжай алмайды және бұл дұрыс емес . Ұлттық банк төрағасы Тимур Сүлейменов бұл туралы брифингте айтты.

Астанада өткен брифингте журналистер реттеушы банк төрағасына «сәуірде доллар бағамы көтерілетіні рас па» деген сауал қойды.

«Қазір оңай емес жағдай. Жаһандық деңгейде шешім тез қабылданады және олар бұрынғыдай біз үйреніп қалған шешімдер емес. Сондықтан қазір белгілі бір валютаның курсы, белгілі бір елдердің сауда-экономикалық байланысы туралы, олар біздің нарыққа қалай әсер ететіні жайлы айту өте қиын болар. Мынанша болады дегендей нақты бір болжам айта алмаймыз», – деді Сүлейменов өз жауабында.

Halyk Finance